Het artikel roept vooral veel vragen op:
- Zijn er nog meer potentiële partners? Wordt er gemikt op één internationale infrastructuur, of komen er misschien meer van dit soort allianties? Vodafone zit er misschien ook bij, maar Tele2 en Hutchison 3G waarschijnlijk niet. Worden landelijke en regionale spelers zoals KPN buitenspel gezet, zodat ze minder schaalvoordelen zullen hebben?
- Gaat het alleen over mobiel, of ook over vaste telecom?
- Wordt er eerst gekeken naar nationale network sharing of gaat het om transnationale overeenkomsten? Als het alleen nationaal is, dan zou T-Mobile in Nederland bijvoorbeeld op zoek moeten naar een partner. Vodafone is een kandidaat, maar heeft niet al te veel network sharing overeenkomsten (wel in het VK met Telefónica en in Ierland met 3). Ook Tele2 is nauwelijks actief met network sharing.
- Internationale roaming lijkt geen doel te zijn, want daarover heeft Europa een duidelijk standpunt: de kosten daarvan moeten op langere termijn naar het nationale niveau.
- (Trans)nationale network sharing. Het Britse EE (Everything Everywhere, joint venture van Deutsche Telekom en France Télécom) is een mooi voorbeeld. De focus is op wholesale (al begeeft EE zich sinds kort ook op de retailmarkt) en de beide moederbedrijven brengen EE mogelijk zelfs naar beurs. Ook het Amerikaanse Clearwire is een voorbeeld van een bedrijf dat op wholesale draait.
- (Inter)nationale fusies. De jongste consolidatiepoging in Frankijk, een fusie van Free en SFR, is volgens geruchten al bij voorbaat door de toezichthouder verboden.
Het meest opvallend is misschien dat de telco's weer wat verder weg bewegen van (passieve) infrastructuur en verticale integratie en een volgende stap zetten naar structural separation (scheiding van netwerk en diensten). Dat doen ze overigens nu ook al, met sale & lease-back constructies voor masten, network sharing en outsourcing (aan bijv. Ericsson).
De nood is kennelijk hoog. Dat ze vooraf de toezichthouders peilen, maakt wat huiverig. De wereld verandert en wie niet meeverandert, zal niet overleven. Adapt or die is het motto. Maar het mag niet zo zijn dat het leven van de dinosaurussen gerekt wordt door de regelgeving te versoepelen. De toezichthouders zijn er immers voor om de concurrentie gezond te houden. Zij zullen er vooral op toezien dat de wholesalemarkt fair is, met goede tarieven, gelijkheid en transparantie.
En als de telco's zich aan de nieuwe orde aanpassen, dan liggen lagere gebruikstarieven voor de hand, want deze zullen zich richten naar de prijzen van de OTT-aanbieders (over-the-top). En die zijn of heel laag, of nul. De accesstarieven (die net afzonderlijk zichtbaar zijn) zijn een ander verhaal. De operators zullen proberen deze te laten stijgen.
Hoe dan ook, een ingrijpende verandering van het landschap ligt niet voor de hand, of zal jaren in beslag nemen. Mobiele vergunningen hebben een lange looptijd, de nationale verschillen zijn groot, fusies gebeuren niet van de ene op de andere dag en er zijn veel verschillende partijen bij betrokken.
