Nederland is ‘digitaal wakker’, schrijft het Agentschap Telecom bij het jaarbericht van 2019, de Staat van de Ether. Er is een breed besef dat digitalisering een fundamentele impact op het dagelijks leven heeft en nog zal hebben. Dat was al duidelijk voordat de coronacrisis uitbrak. Het AT ziet dan ook nieuwe kwesties rond afhankelijkheid, betrouwbaarheid, veiligheid en privacy voor burgers en bedrijven. De Staat van de Ether is gepubliceerd in de vorm van een digitaal magazine.
Digitale weerbaarheid
Sinds november 2018 is de Wet beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Wbni) van kracht: bedrijven die een essentiële dienst leveren moeten hun netwerk- en informatiesystemen voorzien van dijkbewaking – cybersecurity dus. Het Agentschap Telecom houdt toezicht in de energiesector en in de digitale infrastructuur. Ook valt een grote groep digitale dienstverleners onder de wet, voornamelijk clouddienstverleners en online marktplaatsen.
Het AT pleit voor proactief toezicht op clouddiensten. De wetgever heeft gekozen voor reactief toezicht, maar op basis van de eerste bevindingen in 2019 lijkt deze vorm te licht. Actief toezicht zou betere mogelijkheden bieden om aanbieders van clouddiensten te stimuleren digitaal weerbaar te zijn.
Dit zou dan gaan om een nieuwe versterkte taak. Los daarvan gaat het AT verder met de programma’s voor ‘Digitale weerbaarheid’ en ‘Telekwetsbaarheid’. Die tools voor bedrijfsleven en lagere overheden zijn al enkele jaren een middel. Het AT zoekt stakeholders zoals gemeenten en bedrijven in vitale sectoren actief op, maar kan het niet afdwingen en vindt dat bedrijven er meer aan moeten doen.
Toezicht op spectrum en diensten
De Nederlandse telecomnetwerken en -diensten zijn zeer betrouwbaar, maar daarom vallen de storingen extra op. Het AT doet momenteel nog onderzoek naar de storing bij KPN van 24 juni, waarbij ook 1-1-2 urenlang onbereikbaar was (ook door problemen binnen het meldkamerdomein). De beschikbaarheid van 1-1-2 is een traject geworden, ook bij de Inspectie Justitie en Veiligheid.
Onderzoek in 2018 en 2019 liet zien dat het alarmnummer geen aandacht krijgt bij de voorbereiding en vergunningverlening van grote evenementen. Het AT gaat dit jaar in overleg met providers en gemeenten om telecom een vast onderdeel te laten zijn in hun draaiboeken. De 'Praatplaat' is een manier om het gesprek te openen. Het wrange is dat de overheid tot 1 september alle grote evenementen heeft verboden.
2019 voor aanloop naar Multibandveiling
Het AT is de veilingmeester van de Multibandveiling, die nog voor het eind van het tweede kwartaal moet beginnen. In 2019 heeft het geadviseerd over het ontwerp van de veiling (voorwaarden voor deelnemers, software) en over het toezicht. Er ligt een nieuw meetprotocol en toezichtsarrangement voor het controleren van de uitrol en dekking. Het AT heeft wel al metingen gedaan aan 5G en Massive-MIMO, maar die methode is nog niet gevalideerd. Daarvoor is hulp nodig van universiteiten en collega’s uit andere landen.
5G en antennes
Ethervervuiling en een toenemende druk op de ether zijn een aandachtspunt. De problematiek over antennes en 5G komt daar nog bij. In 2019 domineerde één onderwerp de agenda van het Antennebureau: de aanloop naar 5G. Een onderwerp dat bij sommige mensen tot vragen en onzekerheden leidt. Er worden metingen gedaan en die informatie wordt gedeeld.
Omdat 5G nog niet geïntroduceerd is, geven Agentschap Telecom en het RIVM in een rapport uit januari 2020 aan dat het belangrijk is de vinger aan de pols te houden. Agentschap Telecom blijft daarom tijdens de introductie van 5G metingen uitvoeren.
De 450 MHz-vergunning voor PAMR (Public Access Mobile Radio) is verlengd tot 2024. Verlenging is niet gebruikelijk, maar de overheid en de netbeheerders zijn er nog niet uit wat ze gaan doen met de op afstand uitleesbare (‘slimme’) meters.
Intensievere controles landmobiel
Er is een groep frequentiegebruikers die een eigen netwerk heeft, de landmobiele vergunninghouders. Hier zitten taxicentrales bij, maar ook grote bedrijven, bijvoorbeeld in de industrie. De landmobiele inspecties die Agentschap Telecom in 2019 uitvoerde, lieten – in lijn met voorgaande jaren – opnieuw een matige naleving van de regels zien. Bij ruim 75 procent van de eerste controles stelden inspecteurs overtredingen vast. Vervolgens blijkt bij de hercontrole dat het bedrijf in ruim 80 procent van de gevallen de door de inspecteur gevonden overtredingen heeft opgelost. Bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen scoren slechter.
Het AT zet in op meer inspectiecapaciteit, maar kan dit niet alleen af. De leverancier(s) en installateurs moeten ook bijdragen om de kwaliteit van het landmobiele radiolandschap te verbeteren.
Graafschades
Het AT heeft in de loop der jaren een reeks taken gekregen, zoals het controleren van weegschalen en pompen en toezicht in de sectoren scheepvaart en lucht- en ruimtevaart. Het Agentschap Telecom heeft ook in 2019 de noodklok geluid over graafschades. Het Agentschap Telecom heeft een jaaroverzicht en infographic gepubliceerd over het aantal graafmeldingen en graafschades in 2019. Het aantal meldingen neemt sinds 2015 elk jaar toe, het aantal graafincidenten lijkt te dalen vanaf de piek in 2018. De helft van alle schades is aan telecom.
Het Agentschap Telecom (AT) pleit er in een open brief aan de graafsector voor om extra maatregelen voor leveringszekerheid te nemen. Dit moet onderbrekingen als gevolg van graafschade beperken in een periode dat telecomnetwerken veel intensiever gebruikt worden.
Staatssecretaris Mona Keijzer van EZK heeft het jaarrapport aangeboden aan de Tweede Kamer. Die brief geeft een samenvatting op hoofdpunten, maar geen inhoudelijke reactie.
