Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat houdt het wereldwijde chiptekort in de gaten, meldt minister Blok in antwoord op schriftelijke vragen.
Voor zover EZK weet, is alleen autoproducent VDL Nedcar getroffen. De productie van BMW’s en Mini’s in het Limburgse Born is twee keer stilgelegd wegens een tekort aan onderdelen, vooral elektronische. Philips ziet risico’s voor de productie van medische apparatuur. Aan de andere kant hebben bedrijven als ASML, ASMI en NXP volle orderboeken. De productieketen is echter zo complex, dat EZK er verder geen uitspraken over wil doen.
Tijdens de pandemie hebben veel producenten minder chips besteld bij hun leveranciers. Kort daarna groeide de vraag naar elektronica echter sterk. In de automotive-industrie komt daar nog een factor bij, namelijk de just-in-time-productieketens. Als bedrijven al voorraad aanhouden voor productie, dan wordt die voorraad eerder uitgedrukt in uren, dan in dagen of maanden.
Geen 'Airbus van de chips'
Wereldwijd vindt 70 procent van de productie plaats in Azië, 22 procent in Amerika en 8 procent in Europa. Het is dan ook vooral in Azië dat de achterstand moet worden ingelopen, meldt EZK. De EU speelt geen rol van betekenis meer. Toenmalig eurocommissaris Neelie Kroes heeft in 2012 opgeroepen om een Europese kampioen of Europees ecosysteem te creëren in chipproductie, een “Airbus van de chips”.
Dat is er niet van gekomen, wel heeft de Europese Commissie de regels voor staatssteun verruimd met de mogelijkheid dat een 'Important Project of Common European Interest' IPCEI-steun krijgt.
Een eerste IPCEI voor micro-elektronica werd in 2017 opgezet, met onder meer Frankrijk, Duitsland, Italië, het Verenigd Koninkrijk (VK) en Oostenrijk als deelnemende landen. Nederland heeft hieraan niet deelgenomen. In een mogelijk tweede project heeft het bedrijfsleven interesse, maar het is nog niet bekend of de overheid er geld in steekt.
EZK noemt een sterke Europese halfgeleiderindustrie van cruciaal belang, maar waarschuwt tegen een afgeschermde geografische regio. Nederland zegt te willen deelnemen aan Europese R&D programma’s. Frankrijk en Duitsland hebben elk ongeveer EUR 1,5 miljard uitgetrokken voor dit onderzoek, als onderdeel van hun herstelplan na COVID. Nederland heeft nog geen herstelplan, maar bekijkt de mogelijkheden.
De regering heeft wel EUR 20 miljoen geïnvesteerd in SMART Photonics. Dat is momenteel de enige foundry in Europa die wafers maakt van indiumfosfide. Dit is een ander materiaal dan silicon en geschikt voor fotonische chips. De Nederlandse geïntegreerde fotonica-industrie is de afgelopen jaren gegroeid en omvat momenteel zo’n 25 bedrijven met ruim 3.000 werknemers. Deze industrie is nog klein, SMART Photonics zit nu op een productie van vijfhonderd 3-inch-wafers per jaar.
Gangbare halfgeleiders worden echter geproduceerd in de honderden miljoenen 12-inch-wafers per jaar. Investeringen zijn dus nodig om de productie van fotonische chips te versnellen. Dat was dan ook een belangrijke reden voor EZK om te investeren in SMART Photonics. China heeft fotonica als een van de speerpunten in de nationale strategie "Made in China 2025".
In Europa wordt gestreefd naar een industriealliantie. De regeringen van Duitsland en Frankrijk steunen die alliantie. Ook ASML heeft zijn commitment voor de “Industry Alliance” recent uitgesproken, waardoor Nederland met een vooraanstaand bedrijf in de sector is vertegenwoordigd.
