5Groningen bestaat vijf jaar. De organisatie kijkt terug op vijf jaar werken aan 5G met tientallen geslaagde pilots in de omgeving. Economic Board Groningen en de technologiepartners gaan dan ook door. Op vrijdag 1 oktober hield 5Groningen in Hoogezand een partnerevent, de dag erna open huis voor het publiek, tijdens het Weekend van de Wetenschap.
5Groningen is opgezet door Economic Board Groningen (EBG), met budget voor de economische ontwikkeling in het aardbevingsgebied. 5Groningen heeft zijn thuisbasis op de Zernike campus van de universiteit, maar test veel in het buitengebied. Sinds dit jaar is de hele provincie Groningen werkgebied, ook in de zeehavens en het Zuidlaardermeer.
Van meet af aan is de organisatie gericht op het buitengebied, benadrukt programmamanager Peter Rake. De regio heeft veel landbouw, maar ook specifieke factoren, zoals lange reisafstanden en demografische krimp die maatschappelijke voorzieningen onder druk zetten. Die focus op het buitengebied maakt het programma tamelijk uniek.
Net als de voorwaarde dat de projecten ten goede komen aan bedrijven uit de regio, vooral uit het MKB. Veel bedrijven hebben al een product en kloppen dan aan bij 5Groningen om hun product te voorzien van connectiviteit, vertelt Rian van Diedenhoven, projectleider 5G. Ze heeft tientallen ondernemers geadviseerd en voor een pilot gekoppeld aan een van de partners om een idee uit te voeren.
Die huidige partners zijn EBG, Agentschap Telecom, Rijksuniversiteit Groningen, Hanzehogeschool Groningen, SURF, TNO, KPN, VodafoneZiggo, Huawei, Dell EMC en VMware.
De voordelen van 5G-radio
KPN en VodafoneZiggo leveren mobiele expertise, samen met Huawei, TNO en in de eerste jaren ook Ericsson. LTE en 5G hebben hun voordelen. De nieuwste generatie mobiele netwerken is veel sterker en stabieler in de uplink, de verbinding tussen apparaat en mast. Daardoor kan een drone ook in hoge resolutie beelden terugsturen.
5Groningen heeft meerdere projecten gedaan met drones en sensoren voor gewasinspectie. 5Groningen werkt samen met de Europese ruimtevaartorganisatie, ESA. Die stelt scans van observatiesatellieten beschikbaar, waarmee gewasinspectie gecombineerd en gevalideerd kan worden.
En simpele sensoren houden het lang vol op één batterij, ook in de (natte) bodem, zoals een ‘slimme aardappel,’ een sensor die een heel seizoen onder de grond zit, of een apparaatje dat meet of gebouwen verzakken en scheuren in het metselwerk breder worden.
Software-puzzels
Het is een belangrijke stap om mobiele connectiviteit te integreren in een sensor. Vervolgens moeten die sensordata ook ingelezen worden. Het aanpassen van de back-end-systemen blijkt vaak ingewikkelder dan gedacht. Een Arox project om magazijnvoorraden te tellen met drones blijkt uitdagend. Dell-EMC adviseert ondernemers dan ook: houd het simpel als je de verbindingen legt tussen OT-systemen (operations technology, productiemachines) en IT-systemen, met IoT als verbindende schakel.
Een terugkerend probleem is dat er aan de OT-kant zo veel verschillende standaarden en protocollen worden gebruikt. Ook voor wireless connectiviteit zijn er heel veel opties. Dell adviseert om niet te kiezen voor een van de vele opties, maar voor IP/ethernet, Bluetooth en Wi-Fi. Dell maakt die hardware, maar dan bij voorkeur als een standaardoplossing.
Daarvoor is ook off-the-shelf-hardware beschikbaar, zoals een Edge-IoT-gateway, als poortwachter naar de cloud. Selecteren aan de poort is nodig. Het heeft geen zin om 24 uur per dag door te geven dat een meetwaarde normaal is, alleen de afwijkingen zijn van belang. Ook is het beter om de firewall en andere vormen van beveiliging als software te draaien in de Edge Cloud en niet op speciale hardware.
Juridische begeleiding
Toezichthouder Agentschap Telecom geeft voor de projecten een experimenteervergunning af voor het spectrum en controleert ook of alle apparatuur aan de wettelijke normen voldoet. De Rijksuniversiteit Groningen en Hanze Hogeschool hebben al honderden studenten geleverd die hebben meegedraaid in 5G-projecten. De 5G Student Battles leveren ideeën en inspiratie op. het hoger onderwijs levert ook juridische ondersteuning, bijvoorbeeld om een project te toetsen aan de privacywetgeving (AVG).
Veel projecten verwerken persoonsgegevens, dus is de AVG van belang. En dan mag niet alles. De gemeente Oldambt wilde camera’s en 5G gaan gebruiken in de openbare ruimte, maar kreeg niet overal toestemming voor. Een kenteken van een auto geldt als persoonsgegeven, omdat de locatie van de auto iets zegt over de waarschijnlijke eigenaar ervan. Dat kenteken mag alleen worden verwerkt als daar een goede reden voor is. Voor het tellen van voertuigen is een lus onder het wegdek beter, want die verzamelt geen persoonsgegevens.
Van pilots naar infrastructuur
Begin 2021 hebben de elf partners in 5Groningen besloten om nog zeker twee jaar door te gaan. Ook de ESA blijft in de samenwerking. De partijen hebben de ambitie geformuleerd om het ecosysteem voor innovatie in Noord-Nederland te stimuleren. Er is allerlei technologie getest in de pilots, zoals in slimme landbouw. Deels kunnen de MKB-bedrijven daar zelf goed mee verder.
Een deel van de ideeën heeft echter veel meer regie nodig om blijvende impact te hebben. Dat kan gelden voor de pilots in de zorg, zoals een slimme alarmknop voor ouderen die nog thuis wonen, of de test met een op afstand bestuurde of deels autonoom rijdende OV-shuttle.
Voor zulke innovaties is blijvende samenwerking nodig en een infrastructuur voor toepassingen van allerlei vormen van mobiele connectiviteit. Er moet een innovatiecentrum komen voor mobiele toepassingen, met als werknaam SMS, Smart Mobile Solutions. In de huidige tweejarige fase wil 5Groningen daarin stappen zetten.
