De hoorzittingscommissie van het Europees Parlement (EP) heeft een reeks aanbevelingen in een conceptrapport uitgebracht om wat het noemt ‘het grootschalig bespieden van burgers’ in te dammen.
Het rapport volgt op de lange reeks berichten sinds de zomer van 2013 over het afluisteren en aftappen van Europese communicatienetwerken (telefonie, internet) door Amerikaanse veiligheidsdiensten zoals de NSA.
De parlementaire onderzoekscommissie heeft eveneens ingestemd met het horen van klokkenluider Edward Snowden, die met zijn informatie over de langdurige afluisterpraktijken de bal aan het rollen bracht. Alleen de conservatieve ECR-fractie stemde tegen, zo stelt Sophie in ’t Veld, D66-lijsttrekker voor Europa, in een persbericht. In het rapport wordt een lange reeks experts genoemd die geweigerd hebben om met de hoorzittingscommissie te praten. Voor Nederland waren dat onder meer ministers Opstelten (Veiligheid & Justitie) en Plasterk (Binnenlandse Zaken).
In ’t Veld is woordvoerder in de commissie namens de liberale fractie. Zij hekelt in het persbericht de houding van nationale overheden inzake de afluisterpraktijken. “Het Europees Parlement wil goede rechtsbescherming voor de burgers, de nationale regeringen hechten meer belang aan de betrekkingen met de Amerikaanse regering en proberen de Europese wet bescherming persoonsgegevens juist af te zwakken. Wereldwijde standaarden voor gegevensbescherming zijn broodnodig. De grootschalige afluisterpraktijken hebben een chilling effect op journalisten, advocaten, klokkenluiders en politici. Als zij niet meer vrij, veilig en onbelemmerd kunnen functioneren, slaan we de fundering onder onze democratie vandaan.”
In ‘t Veld noemt enkele aanbevelingen van de hoorzittingscommissie voor steviger toezicht op veiligheidsdiensten. Zo moet er altijd toetsing vooraf en controle na afloop plaatsvinden. Nationale ‘veiligheid’ mag niet meer dienen als vrijbrief om bevoegdheden van geheime diensten onbeperkt uit te breiden, en rechten en privacy van burgers in te perken. Daarbij moet grensoverschrijdende samenwerking tussen nationale geheime diensten een solide democratische basis hebben en moet toezicht gebaseerd zijn op dezelfde normen.
Op verzoek van D66 zal later deze maand een hoorzitting over het Russische surveillance-programma (SORM) plaatsvinden. “SORM is een soort PRISM op steroïden, het toont eens te meer aan dat de Amerikaanse inlichtingendienst niet uniek is in haar aanpak. En laten we ook de Europese diensten niet uitvlakken.”
In het rapport roept de commissie op tot opschorting van de EU-VS akkoorden over de uitwisseling van gegevens. Op initiatief van D66 riep het Europees Parlement de Europese Commissie eerder op tot opschorting van het Swift-akkoord, het akkoord dat toeziet op de uitwisseling van bankgegevens met de VS. De onderzoekscommissie wil het Safe Harbour-akkoord, dat de opslag van Europese persoonsgegevens door bedrijven in de VS faciliteert, en het akkoord over de doorgifte van passagiersgegevens (PNR) opschorten totdat de rechten voor Europese burgers gegarandeerd zijn.
Maandag 13 januari wordt het debat over de presentatie van het conceptrapport voortgezet.
