De NMa ziet voordelen in de voorgenomen fusie met Opta en de Consumentenautoriteit, maar plaatst vraagtekens bij de bezuinigingsdoelen. Het weghalen van de schermen tussen de toezichthouders kan helpen om het toezicht effectiever te maken, maar bestuurslid Henk Don van de NMa vraagt zich af hoe de geplande bezuinigingen te combineren zijn met de roep om meer en beter toezicht.
De NMa is getalsmatig de grootste van de drie, met een budget in 2010 van 45,2 miljoen euro en een omvang van 433 fte. Het algemene mededingingstoezicht is de belangrijkste poot. De NMa beoordeelt fusies en concentraties op gevolgen voor de markt en jaagt op verboden afspraken, zoals kartels. Daarnaast houdt de NMa sectorspecifiek toezicht op energie (voor elektriciteit en gas zijn ook Europese richtlijnen belangrijk) en vervoer (spoor, luchtvaart, scheepvaart en het loodswezen). In al deze sectoren is ook sprake van netwerken en ex-ante regulering. De afgelopen drie jaar heeft de NMa ruim 20 onderzoeken per jaar uitgevoerd. Een deel daarvan loopt uit op boetes. In 2010 waren er boetes van 20 miljoen voor dagbladuitgever Wegener en ruim 82 miljoen voor een kartel in de meelindustrie.
De NMa staat positief tegenover deze fusie, maar zegt wel te willen waarschuwen tegen al te groot optimisme. Namens de Raad van Bestuur van de NMa is Henk Don degene die het woord voert over de voorgenomen fusie. In een schriftelijke reactie aan Telecompaper zegt hij te hopen dat het beste van drie werelden bij elkaar brengt. “Meerdere vormen van toezicht in één club maakt het makkelijker om maatwerk te leveren. Iedere markt is anders, met eigen problemen en oplossingen. In gereguleerde sectoren moeten het concurrentietoezicht, de fusiecontrole en de consumentenbescherming goed aansluiten op de regulering. Binnen één organisatie kun je sneller schakelen en waarschijnlijk ook betere oplossingen vinden. De experts denken dan in oplossingen voor problemen in de markt, zonder ingekaderd te worden door de huidige, gescheiden bevoegdheden.
Soms is het nodig om vooraf door regulering strenge regels te stellen aan het handelen van bedrijven – denk aan de energienetwerken – en er zijn diverse markten waarop de consument nog beter beschermd en gestimuleerd kan worden om als kritische vrager op te kunnen treden. Daarnaast moet de nieuwe toezichthouder natuurlijk alert blijven om op te treden tegen kartelvorming of misbruik van een machtspositie in ‘gewone markten’ (zoals de boetes voor het meelkartel in 2010).
Verhagen noemt in zijn visie ook een bezuiniging als randvoorwaarde. Don zegt hierover: “Een fusie in de zin van het optimaliseren van werkprocessen juich ik toe, maar ik vraag me wel af of de relatief grote bezuiniging waarover gesproken wordt in de praktijk haalbaar zal zijn. We werken ieder met eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden, het aantal taken neemt na de fusie niet af. De samenvoeging moet een toegevoegde waarde hebben, in de vorm van effectiever toezicht en waar mogelijk besparingen – en wat mij betreft ook echt in die volgorde.”
De NMa weet nog niet hoe de eventuele bezuiniging gerealiseerd kan worden. “Elke bezuiniging is überhaupt fors als je bedenkt dat we de afgelopen jaren al het nodige over ons heen hebben gehad. Enerzijds wil de regering bezuinigen, maar anderzijds is er de roep om meer en beter toezicht. Dat is een riskante combinatie. Bovendien stelt de rechter ook steeds hogere eisen aan onze analyses en bewijsvoering. Het wordt dus een hele toer om desondanks de effectiviteit van het toezicht te waarborgen.”
Verhagen kondigt aan dat een stuurgroep - met daarin de hoofden van de toezichthouders – wordt opgedragen om de samenvoeging en de verdeling van de taken uit te werken. Daarnaast gaat een ambtelijke werkgroep op zoek naar mogelijkheden om via het toezicht te besparen.
