De aankomende veiling van frequenties lijkt beter ingevuld te worden dan de door veel partijen als mislukt beschouwde 2,6 GHz-veiling van april 2010. Het ministerie heeft geluisterd naar de markt en extern onderzoek meegewogen in de langverwachte Strategische Nota Mobiele Communicatie. EL&I stelt vier prioriteiten en laat die samenkomen in een veiling waarbij de markt de uitkomst bepaalt en niet de veilingvoorwaarden. De eerste reacties van de operators zijn positief.
De nieuwe minister Verhagen van EL&I heeft beter naar de markt geluisterd dan zijn voorganger, staatssecretaris Heemskerk. Er blijkt uit de nota meer visie dan de acht woorden uit het regeerakkoord suggereren. Het leidende inzicht is dat een veiling met weinig sturing vooraf een efficiëntere uitkomst oplevert. Er is alleen een deel van de meest begeerlijke 800 Mhz band gereserveerd voor toetreders.
In de Nota zit veel in van wat marktpartijen vragen, namelijk duidelijkheid over de beleidsdoelen, gekoppeld aan een minimum aan interventie. De duidelijkheid komt op korte termijn doordat er snel en veel tegelijk wordt geveild. Duidelijkheid op lange termijn komt ook doordat er veel wordt geveild, maar ook door de langere looptijd: tot 2030. Dat biedt meer ruimte om investeringen in netwerken terug te verdienen.
Externe deskundigen, onder meer Opta en adviesbureau PwC, drongen in adviesrapporten aan op een heldere visie voorafgaand aan een nieuwe veiling en een duidelijke volgorde van de prioriteiten. Die volgorde is er nu:
- Het streven naar effectieve concurrentie
- Continuïteit van de dienstverlening
- Het bevorderen van nieuwe innovatieve vormen van dienstverlening
- Een marktconforme prijsstelling
Effectieve concurrentie staat voorop. In de analyse van Opta is de markt concurrerend, maar kunnen de drie operators in principe onderling de concurrentie beperkt houden. Toetreders kunnen dat tegengaan, mits ze laag én hoog spectrum bezitten. Daarbij past wel realisme over het aantal nieuwkomers en de toetredingsbarrières die ze tegenkomen. Na het kopen van spectrum is het bouwen van een netwerk de volgende hindernis. De mogelijkheden voor network sharing worden uitgebreid en licenties mogen worden overgedragen aan een joint venture. Dit maakt het voor toetreders gemakkelijker.
Verder is er een beperkte reservering in de 800-band voor nieuwkomers: 2x10 Mhz, goed voor één toetreder, of eventueel twee kleine. Dat getuigt van realisme over het aantal toetreders. Er waren twee alternatieven voor de reservering. Ten eerste het opleggen van caps om ruimte te maken: bij de 2,6 GHz veiling heeft dat zoals bekend niet goed gewerkt.
Een derde manier om toetreders te helpen is met een verplichting voor operators om nationale roaming toe te staan op hun netwerken. Dat is echter een onbegaanbare weg. Daarvoor moet eerst aanmerkelijke marktmacht worden vastgesteld (op spectrum dat nog geveild moet worden) en vervolgens moet een marktanalysebesluit de bestuursrechtspraak overleven.
De reservering voor nieuwkomers is op te vatten als de lichtst mogelijke ingreep, waarbij het ministerie verder terughoudend is en de verdeling door de markt laat bepalen. Effectieve concurrentie kan ook anders worden uitgelegd, namelijk dat spectrum terechtkomt bij partijen die het efficiënt kunnen gebruiken. Dat impliceert dat een groot deel bij bestaande partijen terechtkomt. En dat zal ook gaan gebeuren.
Dat sluit meteen aan bij doelstelling nummer twee: continuïteit. Volgens het ministerie is het “aannemelijk dat de drie bestaande operators laag spectrum (800/900) zullen bemachtigen”. De verwachting is dat de MNO’s voldoende budget hebben om niet met lege handen te staan. Aanvullende maatregelen, zoals een cap per deelnemer, komen er niet.
Het bevorderen van innovatieve diensten wordt niet met maatregelen ondersteund. Terecht, want LTE is al een innovatie op zich. Daarnaast is er ongepaard spectrum beschikbaar voor eventuele nichetoepassingen en kunnen spelers kiezen voor niet-landelijke dekking.
Als vierde de marktconforme prijsstelling. Het is te verwachten dat er schaarste ontstaat, waarbij, net als in Duitsland, het Digitaal Dividend de hoogste prijzen oplevert. Geld speelt dus wel degelijk een rol. De overheid wil meer terugzien dan bij de 2,6 Ghz veiling. Daarnaast geldt als argument dat partijen tijdens de veiling inzicht krijgen in de business case door de hoogte van wat anderen bieden.
Verder is er nog een wens van de markt: een strakke planning. Er moet nog veel geregeld worden voordat het zover is. Op basis van de Strategische Nota worden nu de veilingregeling en ontwerp-vergunningen ontwikkeld. Die zullen niet eerder dan in februari 2011 klaar zijn. Daarna worden ze voorgelegd aan Brussel, Opta/NMa en in een marktconsultatie. Daarna moet de veiling worden getest. Dat vraagt om een strakke aansturing, wat overigens een van de aanbevelingen/wensen was na de vorige veiling.
