Opta heeft aan KPN boetes opgelegd van ruim 8,5 miljoen euro. De boetes zijn al van februari 2010, maar op 9 januari onherroepelijk geworden door een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). Het CBb heeft de hoogte wel gewijzigd. Oorspronkelijk ging het om ruim 10 miljoen euro, maar het CBb heeft de boetes voor herhaaldelijk overtreden (recidive) deels geschrapt.
Het hoger beroep van KPN is verder grotendeels afgewezen. Daarmee acht de rechter bewezen dat KPN via TCO-contracten selectief verboden kortingen heeft gegeven aan zes grote zakelijke klanten, in de periode 2004-2006. KPN bedong daarnaast het recht om als eerste uitgenodigd te worden voor nieuwe pitches en het recht om onder het bod van concurrenten te gaan zitten. Bij een deel van deze overtredingen was sprake van recidive. KPN heeft zich lange tijd verzet tegen publicatie van de vonnissen.
Opta heeft bij besluit van 8 februari 2010 aan KPN boetes opgelegd van in totaal 10.140.000 euro wegens overtreding van de non-discriminatieverplichting, de meldingsplicht en de transparantieverplichting die bij het Retailbesluit en het Vaste telefoniebesluit aan KPN zijn opgelegd. Deze overtredingen heeft KPN volgens Opta begaan door zogeheten TCO-contracten aan te gaan met zes grote zakelijke klanten.
De term TCO (total cost of ownership) heeft volgens Opta betrekking op totaalcontracten voor vaste telefonie, met zowel gereguleerde als niet-gereguleerde componenten. Die combinatie werd echter met de afnemers uit-onderhandeld tot een totaalplaatje, met gegarandeerde besparingen.
Na afloop van een contract met een bepaalde looptijd bleef KPN voorkeursleverancier. Het bedrijf kreeg ook de kans een “first call, last bid” uit te brengen, met de gelegenheid om de biedingen van concurrenten in te zien en te evenaren.
De zaak kwam in beroep bij de rechtbank Rotterdam. Die rechter oordeelde (samengevat) dat KPN nieuwe diensten in de markt heeft gezet die afwijken van het standaardaanbod van – gereguleerde – telefoniediensten. Dat vonnis is van juni 2012, maar het is niet gepubliceerd. Het CBb neemt de redenering van de rechtbank Rotterdam over.
Het CBb is het met Opta eens dat er in een deel van de gevallen sprake is van recidive. Opta heeft op 28 november 2005 boetes uitgedeeld voor vergelijkbare zaken. Twee TCO-contracten van na die datum krijgen een 30 procent hogere boete wegens recidive, vier andere contracten niet. Het CBb heeft zelf beslist op dit deel van de zaak, maar laat de besluiten van Opta uit 2010 voor het overige in stand.
Andere zaken
KPN verzet zich altijd tegen publicatie van besluiten en opgelegde boetes, met als argument dat publiciteit schadelijk is, terwijl de zaak nog onder de rechter is. In augustus 2010 bleek uit een vonnis bij de rechtbank ’s Gravenhage dat KPN op 8 februari 2010 een boete had gekregen. De inhoud van de zaak bleef echter buiten de publiciteit. De uitspraak van het CBb betekent echter dat de sanctie onherroepelijk is geworden en dus wordt gepubliceerd.
Opta is het onderzoek naar de zes overtredingen begonnen in juli 2006, laat de woordvoerster van Opta weten. Opta heeft steekproefsgewijs contracten van KPN met klanten opgevraagd en tegen het licht gehouden, waar deze zes uit tevoorschijn kwamen.
De namen van de bedrijven zijn niet bekendgemaakt, omdat die bedrijfsvertrouwelijk zijn. Het gaat volgens Opta om “de top zes” van grootzakelijke telefoniegebruikers in Nederland. Op aandringen van Opta heeft KPN tussen januari 2008 en april 2009 de zes TCO-contracten beëindigd, hoewel ze rond 2006 vor een periode van vijf jaar waren afgesloten.
Opta heeft KPN in december 2011 onder verscherpt toezicht geplaatst. De reden was dat Opta meerdere boetes heeft uitgedeeld, met name voor KPN Zakelijke Markt. Deze zaak was toen onder de rechter, maar hij heeft mogelijk wel bijgedragen aan de inschatting dat er een verhoogd risico bestond op overtredingen door KPN.
Opta heeft ook sancties opgelegd voor Klant Partner Programma-overeenkomsten van KPN, uit dezelfde periode als de TCO-contracten. Daarnaast lopen er nog enkele andere niet-gepubliceerde zaken.
Reactie KPN
[Update:] KPN reageert op het nieuws met de verklaring dat de zaak gaat over "de interpretatie van de redactie van contracten uit 2006, waarbij wij besparingsgaranties hadden afgegeven aan zes klanten." KPN stelt vast dat het CBb de interpretatie van Opta gevolgd heeft en legt zich daarbij neer. KPN is wel blij dat het CBb een deel van het bezwaar van KPN heeft overgenomen, namelijk dat in een deel van de contracten geen sprake was van recidive. De boete is daardoor behoorlijk verlaagd.
