De verkoop- en incassopraktijk van mobiele telefoons roept nieuwe juridische vragen op. De kantonrechter in Almere is van plan om nieuwe prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad. Bij het afsluiten van een abonnement wordt geen afzonderlijke prijs bepaald voor het toestel, concludeert de rechter.
De klant betaalt een maandbedrag, zonder dat dat is uitgesplitst tussen toestel en verbruik. Daarom rijst de vraag of een contract rechtsgeldig is, of dat het ambtshalve door de rechter moet worden vernietigd. De rechtbank in Amsterdam heeft onlangs al een koopovereenkomst vernietigd en een vordering afgewezen.
De zaak bij de rechtbank Midden-Nederland in Almere gaat over een particulier die een abonnement met toestel heeft afgesloten bij Hi en vervolgens niet heeft betaald. Lindorff vordert een bedrag van 1.173,56 euro, exclusief rente en bijkomende kosten, blijkt uit het vonnis van 18 maart.
De rechter overweegt in zijn vonnis wat de Hoge Raad in 2014 heeft beslist, namelijk dat telefoonabonnement inclusief toestel in beginsel aangemerkt moet worden als een koop op afbetaling en tevens als een krediettransactie dan wel kredietovereenkomst.Het Burgerlijk Wetboek (Artikel 7A: 1576 lid 2) bepaalt echter dat de overeenkomst van koop en verkoop op afbetaling niet van kracht is, voordat partijen de door de koper te betalen prijs hebben bepaald. Het vermoeden rijst dat in de onderhavige verstekzaak geen afzonderlijke prijs is bepaald voor de (meegeleverde) telefoon.
De vraag die voorligt is of de kantonrechter in deze verstekzaak ambtshalve dient te bepalen of de overeenkomst van verkoop en koop op afbetaling van kracht is geworden: of er überhaupt een overeenkomst is. Indien de rechter dat niet hoeft te beoordelen, is de tweede vraag van belang, namelijk of de overeenkomst nietig is wegens strijdigheid met een dwingende rechtsbepaling in het Burgerlijk Wetboek.
In dit geval is het een verstekzaak. De gedaagde kan niet zelf een beroep doen op de vernietigbaarheid van de rechtshandeling, maar in dat geval moet de rechter dit ambtshalve toetsen en wel of niet de overeenkomst vernietigen, zonder dat de gedaagde daarom heeft gevraagd.
Het rapport van de LOVCK-werkgroep uit november heeft daarover nog geen duidelijkheid opgeleverd. Deze kwestie is van belang voor honderden soortgelijke zaken die verspreid door Nederland onder de rechter zijn of komen. Daarom is de rechter van plan om prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad. De kantonrechter geeft Lindorff eerst de gelegenheid om te reageren.
Vragen voor de Hoge Raad
De Hoge Raad zou moeten aangeven of de rechter een koopovereenkomst ambtshalve moet vernietigen omdat prijs niet is bepaald, of omdat er strijd is met de openbare orde. Als de koopovereenkomstgeldig blijft, is de vraag aan de orde hoe vervolgens de kredietovereenkomst moet worden getoetst.
Tot slot is de vraag aan de orde: is de bepaling waarbij is overeengekomen dat een maandelijks bedrag wordt betaald voor het toestel en voor de mobiele diensten zonder dat dit bedrag wordt uitgesplitst, een onredelijk bezwarend beding dat ambtshalve dient te worden vernietigd of is sprake van een kernbeding waarop de Richtlijn oneerlijke bedingen niet van toepassing is?
Rechtbank Amsterdam vernietigt koopovereenkomst telefoon
De kantonrechter in Amsterdam heeft in een verstekzaak wel de conclusie getrokken dat de koopovereenkomst niet tot stand is gekomen, op grond van het feit dat de koopprijs niet is bepaald.
In de uitspraak staat te lezen dat (…) niet is gebleken dat partijen bij het aangaan van de overeenkomst een koopprijs voor de verstrekte telefoon zijn overeengekomen. Dat maakt dat het deel van de maandelijkse abonnementskosten dat betrekking heeft op het verstrekte toestel, zal worden afgewezen.
Het andere deel van de vordering betrof de resterende termijnen van het abonnement, exclusief toestelcomponent. De rechter heeft hiervan 50 procent toegekend, de rest wordt niet redelijk geacht.
Meerdere andere zaken liggen stil
De onduidelijkheid over de juridische status van contracten zorgt ervoor dat ook andere lopende zaken stil liggen. Een recent vonnis in Utrecht in een niet-gerelateerde zaak laat dat zien.
Deze procedure gaat om een jonge vrouw op wier naam op één dag vier abonnementen met toestel zijn afgesloten. Op basis van verklaringen en onderzoek ter zitting concludeert de rechter dat deze persoon niet zelf de contracten heeft afgesloten, maar dat zij wel heeft meegewerkt door bankpas en pincode af te geven.
De zaak is aangehouden om gedaagde in de gelegenheid te stellen om haar verweer aan te vullen naar aanleiding van het arrest van de Hoge Raad. Dat kwam pas toen de procedure al liep.
Het Hof in ’s Hertogenbosch heeft in februari een hoger beroep aangehouden. Deze zaak gaat om twee abonnementen die op 2 augustus 2009 zijn afgesloten en waarop een torenhoge rekening voor premium-SMS diensten binnenliep. Ook in dit hoger beroep krijgen partijen de gelegenheid om hun akte aan te vullen.
Verkoopmodel nog altijd onzeker
De onzekere status van de gesubsidieerde handset is van grote invloed op de incassopraktijk, maar zal ook leiden tot veranderingen aan de voorzijde, bij de verkoop. De aanbieders voeren al sinds vorig jaar achter gesloten deuren overleg met de Autoriteit Financiële Markten (AFM), in een zoektocht naar verkoopmodellen die de toetsing van de rechter zullen doorstaan.
T-Mobile heeft op eigen initiatief besloten om de verkoop van bundels en toestellen helemaal te scheiden. Niet alleen worden er twee afzonderlijke contracten aangeboden, T-Mobile geeft korting op de prijs van de telefoon als die vooraf in één keer wordt betaald. Daarmee stimuleert T-Mobile dat consumenten hun telefoon grotendeels of zelfs helemaal vooraf betalen - dan kan er ook geen vordering ontstaan. Het is echter niet uitgesloten dat T-Mobile nog meer wijzigt. De andere merken hebben al dingen veranderd, maar zijn ook nog bezig met de afweging.
