Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) wil de 3,5 GHz-band anders indelen. De capaciteit voor landelijke mobiele netwerken wordt verruimd tot 300 MHz. De niet-landelijke vergunningen, voor bedrijven, worden gesitueerd in de guard bands. Deze indeling is aangepast na een consultatie bij marktpartijen en staat beschreven in de Nota Mobiele Communicatie. Dan nog blijft de 3,5 GHz-band een moeilijk te ontwarren gordiaanse knoop.
Hoe en wanneer de 3,5 GHz-band beschikbaar is, staat nog altijd niet vast. Zoals bekend zijn er twee obstakels: de bestaande vergunningen voor lokaal breedband en het satellietgrondstation in Burum, Friesland. Zolang er geen duidelijkheid is over Burum, worden er ook geen onomkeerbare stappen gezet in de besluitvorming. Het streven is om eind 2022 een oplossing te hebben.
Bestaande vergunningen lopen af
Bij de bestaande vergunningen staan er wel wat data in de kalenders, dus kan EZK daar beleid op maken. De 3,5 GHz band is op dit moment opgebroken in 130 kleine vergunningen, telkens voor 4-8 MHz in een klein geografisch gebied. Deze vergunningen eindigen in september 2022 of september 2026, want ze zullen niet meer worden verlengd. De Staat kan bovendien sommige vergunningen wijzigen en die verplaatsen naar het banddeel waar ook de ‘2026’ vergunningen zitten. Zo komt een groter stuk in 2022 vrij.
EZK verwacht dat het mogelijk is om 200 MHz al vrij te maken per september 2022. Per september 2026 komt nog een keer 100 MHz beschikbaar, als de laatste oude vergunningen aflopen. Deze 300 MHz kan ook eerder geveild worden, ook als de begindatum nog in de toekomst ligt.
In een eerder concept ging EZK nog uit van sub-banden van 100 MHz, dus van 3400-3500 MHz en zo verder tot 3700-3800 MHz. Het gedeelte 3500-3700 komt dan in 2022 vrij, het onderste deel in 2026. Het bovendeel komt toe aan lokale vergunninghouders:
| Frequentie (MHz) | Bestemming | Datum | Beperkingen |
| 3400-3500 | Mobiel | 2026 | Guard band |
| 3500-3600 | Mobiel | 2022 | |
| 3600-3700 | Mobiel | 2022 | |
| 3700-3800 | Lokaal | 2026 | Guard band |
Deze voorgestelde indeling levert een ongelijkwaardige situatie op in een toekomstige veiling. De ‘onderste’ vergunning van 100 MHz komt niet alleen later beschikbaar, hij krijgt ook beperkingen om toepassingen lager dan 3400 MHz te beschermen. Overigens kan men op dit moment niet vooruitlopen op de uitslag van de veiling. Het is denkbaar dat de drie MNO’s elk 100 MHz verwerven, maar andere uitkomsten zijn denkbaar, ook met drie deelnemers.
Dit beleidsvoornemen is in maart 2019 openbaar geconsulteerd, met een aantal reacties. Op basis van deze consultatie EZK stelt een andere indeling voor. In het nieuwste advies zijn de blokken 50 MHz opgeschoven en anders ingedeeld.
| Frequentie (MHz) | Bestemming | Datum | Beperkingen |
| 3400-3450 | Lokaal | 2026 | Guard band |
| 3450-3500 | Mobiel | onbekend | |
| 3500-3700 | Mobiel | 2022 | |
| 3700-3750 | Mobiel | Onbekend | |
| 3750-3800 | Lokaal | 2026 | Guard band |
Timing voor MNO's is onzeker
Daarmee is ook nog geen duidelijkheid over de beschikbaarheid voor het mobiele deel. De blokken 3450-3500 en 3700-3750 hangen af van de plannen van de veiligheidsdiensten en die gaan vóór. De Rijksoverheid en de inlichtingendiensten AIVD en MIVD onderzoeken op dit moment de mogelijkheden om de SIGINT-activiteiten te verplaatsen naar een satellietgrondstation buiten Nederland. Pas als die buitenlandse faciliteit opgebouwd én operationeel is, willen de diensten hun installaties in Burum afkoppelen. De onduidelijkheid wordt hier niet veroorzaakt door de lokale vergunningen, die vervallen in 2022.
Dat uitsluitsel over die twee blokken is echter onmisbaar Het voorlopige plan is om een groot aantal kleine vergunningen te gaan veilen, in blokjes van 5 MHz. Het plan is ook om de winnaars aaneengesloten blokken toe te wijzen in de band, dus ook in de twee stukken die nu nog onzeker zijn. Mobiele operators zeggen echter dat ze zich niet op een veiling kunnen voorbereiden zonder dat ze die duidelijkheid hebben.
Minder ruimte voor lokale toepassingen
De situatie voor lokale gebruikers is op deze manier ongunstiger geworden. De beschikbare ruimte wordt beperkt tot maximaal 50 MHz aaneengesloten. De 3,5 GHz wordt als TDD-spectrum aangeboden. Daaruit volgt dat de capaciteit/bandbreedte kleiner is dan in een theoretische vergunning van 100 MHz. Die twee blokken krijgen daarbij ook beperkingen en guard bands.
Daarbij meldt de overheid dat de AIVD en MIVD actief blijven in Burum. De diensten onderscheppen satellietverkeer in de hoger gelegen band van 3800-4200 MHz. In Burum zitten nu ook commerciële satellietbedrijven zoals Inmarsat. Zelfs als die zouden vertrekken, zou het grondstation wellicht nog blijven staan.
Beperkingen in Noord-Nederland?
Dan blijft ook de geografische exclusiezone in stand. De helft van het spectrum voor lokale toepassingen is dan niet te gebruiken in de noordelijke provincies. Die rode lijn vormt trouwens ook een probleem voor twee gebieden die net ten zuiden liggen, namelijk Amsterdam en Schiphol.
Het 3,5 GHz spectrum blijft kortom een gordiaanse knoop. In dat verhaal uit de klassieke oudheid was het Alexander de Grote die zijn zwaard trok en de knoop in één keer doorhakte. Voor een bewindspersoon op EZK is dat helaas geen optie.
