De afgelopen 16 maanden is het Huis van Afgevaardigden (een juridische commissie voerde het uit) bezig geweest met een onderzoek naar Big Tech. Zowel de Democraten als de Republikeinen deden hieraan mee. de vraag was op welke wijze de marktmacht van Google, Amazon, Apple en Facebook kan woerden ingeperkt. Alle vier zijn ze monopolist op hun eigen terrein en breiden hun macht mede door overnames steeds verder uit. Google is monopolist op het gebied van Search, Amazon op het gebied van e-commerce, Apple heeft een monopolie op het gebied van de Appstore en Facebook is monopolist op Social Media. Alle bedrijven hebben een enorme marktmacht verzameld. Vanuit de oorspronkelijke dienstverlening zijn alle bedrijven gaan diversificeren, door eigen investeringen en overnames. Zo heeft Google 60% van de digitale advertentiemarkt in handen en heeft het met Android 80% van de mobiele operating software in handen, Amazon heeft 33% van de markt voor cloud diensten in handen en is marktleider, Apple ontwikkelt zich meer en meer tot een diensten bedrijf met Apple Music, Apple TV+ die veelal worden verkocht aan eigenaren van Apple devices. Facebook heeft zich (mede) dominantie verworven door de overnames van Whatsapp en Instagram.
Ingrijpen overheid in marktmacht bedrijven vrij zeldzaam
Het komt niet vaak voor dat de Amerikaanse overheid de marktmacht van bedrijven wil inperken. Eerder is dit gebeurt in de olie industrie (Standard Oil) in de jaren ‘10 (vorige eeuw) en de telecomindustrie (AT&T) in de jaren ’80. Hier was de oplossing relatief simpel. Het bedrijf werd opgedeeld in een aantal kleinere bedrijven. Het probleem wat zich heden ten dage voordoet is dat digitale bedrijven minder eenvoudig zijn op te delen. Veelal komt dit doordat de overnames in een vroegtijdig stadium hebben plaatsgevonden. Zo had Instagram bij de overname van Facebook "slechts" 30 miljoen gebruikers en nog nauwelijks advertentie-inkomsten van enige betekenis. Ook bij de overname van Android door Google werd Android pas groot na de overname in 2005. Ze bleven dus onder de radar van de competitie autoriteiten. Immers er was nog geen effect voor de consument te bespeuren. Dit in tegenstelling tot de overname van Fox door Disney. Dit was een overname van 71 Miljard die door de competitie autoriteiten zeer uitvoerig werd bekeken (niet alleen in de US, maar ook internationaal). Er werden in dit geval ook beperkingen opgelegd voordat goedkeuring werd verleend. Fox Sports en de Regionale Sport Netwerken (RSN’s) mochten niet worden overgenomen. Niet alleen in de US, maar ook in enkele andere Zuid-Amerikaanse landen.
Inzicht in data geeft Tech bedrijven een voorsprong
Kern van de digitale wereld is dat er veel sneller een vliegwieleffect optreedt. Strategische overnames kunnen gebruik van maken van de bestaande digitale infrastructuur waardoor groeiacceleratie ontstaat. Daarnaast beschikken bedrijven over enorme hoeveelheden data die ze real time inzicht geven in de markttrends. Zo is eén van de verwijten die aan het adres van Amazon wordt gemaakt is het feit dat Amazon succesvolle producten die door derden via het Amazon platform worden verkocht kopieert en op de markt brengt. Amazon beschikt over alle data en kan snel analyses maken van de meest succesvolle producten. Vervolgens kan het een concurrerend product op de markt brengen, veelal tegen een lagere prijs en met een betere vindbaarheid op het platform.
Aanbevelingen voor ingrijpen zijn verstrekkend
De aanbevelingen van de commissie worden zeker niet op alle punten door beide partijen ondersteund. Met name de eerste aanbeveling, die o.a. voorziet in een afsplitsing van sommige business lines wordt niet ondersteund door de Republikeinen. Men is tegen het opsplitsen van bedrijven. Zo kan om de marktmacht van Google te beperken Android als business worden afgesplitst (er komt dus een andere eigenaar) of kan als minder vergaande maatregel worden besloten dat Google wordt verboden om een koppeling te leggen tussen de verkoop van Android software en de verplichte opname van Google apps op een Android smart phone. Dit is meer in de lijn van het gedachtegoed van de democraten. Een praktijk die overigens door Microsoft in het verleden ook werd gehanteerd (verkoop van Windows Explorer browser gekoppeld aan de Windows operating software). De tweede aanbeveling is om regelgeving te ontwikkelen die voorkomt dat de eigen producten extra worden ondersteund (zie het Amazon voorbeeld). De derde aanbeveling is de verplichting tot data portabiliteit. Hiermee kunnen consumenten eerder een switch maken naar een andere dienstverlener. Technisch vereist dit nogal wat en het is dus zeker geen oplossing voor de korte termijn. De vierde aanbeveling is dat een acquisitie door een dominant tech bedrijf als anti-competitief wordt aangemerkt totdat het tegendeel is bewezen. Dat vereist wel dat de handhavers zich meer kennis verwerven van digitale markten. We zien dat Tech bedrijven vaak start-ups overnemen omdat ze marktkennis hebben die andere niet bezitten. Er worden veel meer overnames gedaan op basis van toekomstige verwachtingen dan op basis van gerealiseerde omzetten en winst, zoals dat in verleden het geval was. Dit sluit aan bij de vijfde aanbeveling. Deze aanbeveling geeft aan dat het instrumentarium a) verbeterd zal moeten worden (meer toegesneden op de digitale markten) en b) beter moet worden toegepast.
Toezichthouders moeten worden versterkt
Er is nogal wat kritiek op de bestaande organisaties die moeten toezien op deze ontwikkelingen, namelijk de FTC (Federal Trade Commission) en de Justice Department. Voorgesteld wordt om meer te investeren in de kwaliteit van de toezichthouders. Ook de EU is bezig haar instrumentarium aan te passen (Digital Services Act), nadat men ook in Europa ontdekt heeft dat het instrumentarium te beperkt is om de marktmacht van de Tech bedrijven in te perken. Het valt te bezien hoe de ontwikkelingen in Europa gaan verschillen met die in de US. De uitslag van de verkiezingen in de US zal daar zeker op van invloed zijn.
