Nadat Huawei in de lente van 2018 Ericsson passeerde is de Chinese gigant officieel ’s werelds grootste telecomleverancier voor mobiele netwerken. Als smartphone fabrikant is Huawei sinds de herfst van 2018 de definitieve nummer twee van de wereld. De weg naar Samsung leek op dat moment ook volledig open te liggen. De vraag was alleen nog wanneer Huawei de absolute telecom wereldmarktleider zou worden.
Het antwoord op die vraag is de afgelopen maanden echter een stuk ingewikkelder geworden. In de laatste maanden van 2018 volgden een aantal gebeurtenissen zich in rap tempo op. Gebeurtenissen die de zorgen over de betrouwbaarheid en veiligheid van Huawei en haar producten deed groeien. Op dit moment is het nog een redelijk beheersbare olievlek, maar wel een die zich steeds verder lijkt te verspreiden. De vraag is nu of het negatieve sentiment dat rondom Huawei ontstaan is een kritische massa kan bereiken waardoor het marktleiderschap van Huawei als leverancier van telecom infrastructuur en de tweede plek als smartphone producent als sneeuw voor de zon verdwijnen. Ofwel, Huawei is in amper een half jaar van uitdager verandert in de uitgedaagde.
Smartphone kopers maken zich nog geen zorgen
Op dit moment maken de meeste consumenten zich nog geen zorgen over de veiligheid en betrouwbaarheid van Huawei smartphones. Dat blijkt vooral uit de zeer goede verkoopcijfers. In 2018 werden meer dan 200 miljoen Huawei smartphones verkocht. Een groei van tientallen procenten vergeleken met een jaar eerder. Toch schuilt er wel degelijk een gevaar in de gebeurtenissen van de afgelopen maanden, maar daarover aan het eind van dit artikel meer.
Het rumoer rondom Huawei werd feitelijk al in 2012 afgetrapt. Tot begin 2018 bleef dat allemaal echter nog redelijk op de achtergrond, maar sinds enkele maanden komt het in een stroomversnelling. Hieronder een overzicht van alle belangrijke gebeurtenissen.
Oktober 2012; de saga begint
In de herfst van 2012 schrijft de House Intelligence Committee van de Amerikaanse regering in een rapport dat twee Chinese leveranciers van telecommunicatieapparatuur een veiligheidsdreiging vormen. Zowel Huawei als ZTE geven volgens de Commissie geen eenduidige antwoorden op vragen over de mogelijkheid dat de Chinese bedrijven, en overheid, via de apparatuur van beide bedrijven Amerikaanse burgers, bedrijven en instellingen kunnen bespioneren. De commissie adviseert Amerikaanse bedrijven daarom om geen producten van Huawei en ZTE aan te schaffen.
Intussen speelde ook een zaak tussen T-Mobile en Huawei. De Chinese fabrikant werd in 2012 beschuldigd van bedrijfsspionage en het stelen van intellectuele eigendommen van de provider. Medewerkers van Huawei maakten foto’s en kopieerden technische details van een smartphone testrobot en stalen zelfs een onderdeel van het apparaat. Dat leidde uiteindelijk tot een rechtszaak waarbij Huawei ook in hoger beroep veroordeeld werd tot het betalen van USD 4.8 miljoen schadevergoeding aan T-Mobile. Huawei deed het af als een eenmalige criminele actie van enkele personeelsleden die na ontdekking direct ontslagen zijn. De Amerikaanse justitie denkt daar nu anders over want de bedrijfsspionage zaak is eind januari 2019 ook weer onderdeel van de 23 nieuwe aanklachten tegen Huawei, maar daarover verderop in dit artikel meer.
Terug naar 2013. In april zegt vicevoorzitter van de raad van bestuur van Huawei, Ken Hu, dat het bedrijf niet meer geïnteresseerd is in de Amerikaanse markt. Een half jaar later, in oktober van dat jaar, zegt hij dat Huawei nooit instructies, opdrachten of verzoeken van de Chinese overheid ontvangen heeft om klanten (telecom providers, burgers en overheidsinstanties, red.) te bespioneren. Hij verklaart ook dat Huawei nooit door de Chinese overheid gevraagd is om toegang te verlenen of inzage te geven tot haar systemen en klantinformatie. De verklaring van Ken Hu komt enkele maanden nadat Huawei een statement uitgaf waarin het bedrijf stelde dat er geen bewijs is, en kan zijn, die het advies van de Amerikaanse overheid om Huawei als leverancier links te laten liggen onderbouwt. De beschuldigingen worden zelfs afgedaan als ‘onzin’ en ‘racistisch’.
‘Amerikaans embargo is niet belangrijk’
In de herfst van 2014, het is dan al ruim een jaar stil rondom het Amerikaanse ‘embargo’, wordt duidelijk dat Huawei uitgesloten wordt van deelname aan aanbestedingen voor Amerikaanse overheidscontracten. In een verklaring van Huawei zegt het bedrijf dat ze die uitsluiting niet belangrijk vinden en dat Huawei haar wereldwijde doelen ook zonder aanwezigheid in de VS kan behalen.
In de jaren daarna, los van de al eerder besproken lopende bedrijfsspionage zaak met T-Mobile, is het relatief stil. Huawei groeit in de westerse landen uit tot de nummer twee smartphone fabrikant van de wereld. In Amerika krijgen de smartphones van het merk echter geen vaste voet aan de grond. Ze worden wel aangeboden, maar slechts in kleine getale verkocht. Het heeft er alle schijn van dat, zoals Huawei in 2014 dus verklaarde, het Amerikaanse embargo weinig gevolgen heeft voor de groei en het succes van Huawei.
Januari 2018: AT&T haakt last-minute af
In 2017 wil Huawei werk gaan maken van het veroveren van de Amerikaanse smartphone markt. Daarvoor wordt onderhandeld met provider AT&T en beide partijen zouden een overeenkomst sluiten dat de exclusieve verkoop van het vlaggenschip model van dat moment, de Huawei Mate 10 Pro, bij AT&T rondom de CES van Las Vegas aangekondigd zal worden. Vlak voor die presentatie, op 9 januari 2018, besluit AT&T echter de overeenkomst eenzijdig op te zeggen. Een reden daarvoor wordt niet gegeven maar vermoed wordt dat de provider onder druk gezet is om niet in zee te gaan met Huawei. Dat zou zijn gebeurd naar aanleiding van een brief van een aantal wetgevers aan de FCC. Daarin wordt de bezorgdheid uitgesproken over een op komst zijnde deal tussen Huawei en een ‘Amerikaanse provider’ om telecomproducten op de Amerikaanse markt te gaan aanbieden. Of het zo gegaan is, is nooit openbaar geworden, maar het feit is wel dat de samenwerking tussen Huawei en AT&T nog voordat die van start ging al verleden tijd was.Handelsoorlog VS en China
Tegen de achtergrond van deze ontwikkelingen raken de VS en China in 2017 verwikkeld een handelsoorlog. Die had op zichzelf niets te maken met de situatie rondom Huawei. Voor zover bekend niet direct in ieder geval. De Amerikaanse regering, met name bij monde van President Trump, streeft naar betere im- en export verhoudingen. Er wordt meer vanuit China naar de VS geëxporteerd dan andersom en dat moet volgens de VS veranderen. Beide partijen komen daar niet direct uit en vanaf 1 juli 2018 volgen diverse wederzijdse importheffingen op elkaars producten. De ontstane situatie zorgt voor een verkoeling van de (handels)relatie tussen China en de VS.
ZTE als katalysator
In het veiligheidsrisico rapport van de House Intelligence Committee in 2012 werd naast Huawei ook ZTE genoemd. Die Chinese smartphone fabrikant bekende maart 2017 dat het zich schuldig gemaakt had aan het negeren van het handelsembargo met Iran. De Chinese fabrikant schikte de zaak, die al vijf jaar onderzocht werd door de Amerikaanse autoriteiten, met een boete van USD 900 miljoen.Amper een jaar later ging ZTE voor de tweede keer in de fout. Dat betekent bijna de definitieve ondergang van die Chinese fabrikant. Amerika verbiedt bedrijven nog langer zaken te doen met ZTE waardoor de levering van processoren (Qualcomm) en software (Android) tot stilstand komt. ZTE legt daarop al haar activiteiten stil en stuurt bijna het voltallige personeel (ca. 80.000 medewerkers) naar huis. Na interventie en onderhandelingen tussen Xi en Trump wordt het handelsverbod in juli opgeheven. ZTE moet daarvoor wel weer heel diep in de buidel tasten. Behalve een boete van USD 1 miljard en het storten van een borgsom van enkele honderden miljoenen wordt ZTE ook verplicht haar management te saneren.
Stroomversnelling
Voor de Amerikanen, en ongetwijfeld ook een aantal andere landen, tastte de zaak rondom recidivist ZTE het vertrouwen in andere Chinese fabrikanten, zoals Huawei, ook, of alsnog, aan. Hoewel daar geen hard bewijs voor is, is het wel een feit dat kort na al het gedoe rondom ZTE de zaak tegen Huawei ook in een stroomversnelling beland.
In februari 2018 waarschuwt de FBI, bij monde van directeur Chris Way, Amerikaanse consumenten en bedrijven geen smartphones van Huawei en ZTE te kopen. Voor Huawei is het de eerste keer dat de smartphone tak direct betrokken wordt bij de discussie over de veiligheid van haar netwerk infrastructuur. Bij het besluit van AT&T, zes weken daarvoor, om een toestel-deal met Huawei af te zeggen werd dat ook al vermoed. De provider en fabrikant waren echter overeengekomen om de reden voor dat besluit niet openbaar te maken.
Andere landen volgen de VS
In de zomer van 2018 verschenen de eerste meldingen van landen die zich aansluiten bij het standpunt van de VS dat de implementatie van Huawei netwerk infrastructuur veiligheidsrisico’s met zich meebrengt. Australië besluit, na de VS, als tweede land de Chinese fabrikant ook uit te sluiten als mogelijke leverancier voor (5G) netwerken. Een maand eerder concludeerde een Brits rapport dat de overheid niet met zekerheid kan uitsluiten dat het gebruik van Huawei netwerk infrastructuur de nationale veiligheid in gevaar brengt. De Britse overheid blijft in gesprek met Huawei hierover.
British Telecom besluit enkele maanden later het voortouw te nemen. De provider maakt op 24 december bekend dat het alle Huawei componenten uit haar bestaande 4G netwerk zal verwijderen en niet met de Chinese leverancier in zee te gaan voor de bouw van BT’s 5G netwerk. Daarbij moet wel aangetekend worden dat BT zelf al geen zaken deed met Huawei. De apparatuur van de Chinese leverancier zat in het netwerk van EE, een provider die door BT overgenomen was.
Tussen september en eind november hebben zich dan al veel meer landen gemeld die zich zorgen maken over de veiligheid van Huawei netwerk infrastructuur. Frankrijk, Duitsland, Japan, Nieuw Zeeland en ook Nederland zeggen de zaak op de voet te volgen en in gesprek te zijn met Huawei. Nieuw Zeeland besluit als derde grote land op 28 november om de Chinese leverancier ook uit te sluiten. En de VS start een ontmoedigingsbeleid om andere landen te overtuigen Chinese leveranciers als Huawei ook de deur te wijzen. Inmiddels (medio februari 2019, red.) is de situatie rondom Huawei en het besluit om de fabrikant al dan niet te verbannen als leverancier van (5G) netwerk apparatuur in vrijwel elk zichzelf respecterend (Westers) land een (politiek) agendapunt geworden.
Eindspel
Met de arrestatie van Huawei CFO Meng Wangzhou, 6 december in Canada, lijkt het eindspel tegen Huawei ingezet te worden. Hoewel die zaak niet direct gelieerd is aan de zorgen over de veiligheid van Huawei netwerk infrastructuur, draagt hij zeker bij aan het afnemende vertrouwen in de Chinese fabrikant. Meng en Huawei worden eind januari in totaal 23 aanklachten van bedrijfsspionage, diefstal van intellectuele eigendommen, bankfraude en illegale handel met Iran ten laste gelegd.
Na de arrestatie van Meng volgen de ontwikkelingen zich tussen medio december en begin februari in rap tempo op.
- Deutsche Telekom gaat de samenwerking met Huawei heroverwegen.
- De Duitse overheid overweegt Chinese fabrikanten buitenspel te zetten door strengere veiligheidseisen in te voeren
- Polen verbant Huawei als netwerk leverancier nadat een medewerker van de Chinese fabrikant gearresteerd werd op verdenking van spionage voor de Chinese overheid. Hoewel Huawei verklaart dat de medewerker op eigen houtje handelde, en direct ontslagen werd, helpt dit niet om het afnemende vertrouwen in de fabrikant een halt toe te roepen.
- De Britse overheid zegt ook na nieuwe gesprekken en onderzoeken dat Huawei nog steeds als een veiligheidsrisico gezien wordt.
- Nederland overweegt uitsluiting van Chinese leveranciers bij bouw 5G netwerken.
- Vodafone Group verbant Huawei apparatuur voorlopig uit haar core-netwerken.
- Volgens Reuters zou de Europese Commissie overwegen een EU-breed verbod op Huawei netwerkapparatuur in te stellen
- De GSMA gaat met haar leden – waaronder vrijwel alle providers – praten over de situatie die rondom Huawei ontstaan is
- In Nederland pleit GroenLinks ervoor om Huawei uit te sluiten omdat de Chinese staat de fabrikant in haar greep heeft
- De Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken, Mike Pompeo, bezoekt een aantal (Oost) Europese landen om nog maar eens te waarschuwen voor de gevaren die zaken doen met Huawei met zich meebrengt. Hij zint tijdens die gesprekken ook op eventuele negatieve gevolgen die landen die zaken blijven doen met Huawei hebben voor de handel met de VS.
Huawei bepleit onschuld
Huawei doet er intussen alles aan om het afnemende vertrouwen in het bedrijf een halt toe te roepen. Zo biedt het aan inzage te geven in source codes om de veiligheid van haar netwerkcomponenten aan te tonen. In die strijd mengt zich ook oprichter en vader van de gearresteerde en inmiddels aangeklaagde CFO Meng, Ren Zhengfei. In zijn eerste interview in ruim drie jaar ontkent hij alle aantijgingen van spionage. Ook zegt hij dat Huawei nooit verzoeken van de Chinese overheid gekregen heeft voor het verstrekken van gevoelige informatie over klanten van de fabrikant. “Als zo’n verzoek er ooit komt dan weigeren wij dat”, aldus Ren. Hij heeft in het verleden wel voor de Chinese overheid gewerkt, als Engineer in het leger. Dat was enkele jaren voordat hij Huawei oprichtte.
Een belangrijke factor bij het al dan niet uitsluiten van Huawei door steeds meer landen en providers is het risico om in een isolement te raken. Stel dat ooit blijkt dat het toch mis is met de beveiliging van- en spionage door Huawei. Steeds meer landen en providers willen dat risico vermijden en besluiten daarom nu maar om ‘mee te doen’ met de ban. Daarnaast speelt ook mee dat landen en providers die wel nog Huawei infrastructuur gebruiken mogelijk geïsoleerd raken. De kans is heel reëel dat partijen die Huawei uitsluiten straks niet meer willen samenwerken met landen en providers die Huawei apparatuur wel nog toestaan.
Steunbetuigingen
Naast alle berichten over uitsluiting van- en wantrouwen in Huawei krijgt de fabrikant de afgelopen maanden ook diverse steunbetuigingen. Eind december doken berichten op dat veel Chinese bedrijven de fabrikant een hart onder de riem staken door juist nu voor Huawei te kiezen. In sommige gevallen werd zelfs melding gemaakt van bedrijven die hun personeel beloonden als die Huawei smartphones kochten.
In januari spraken twee providers hun vertrouwen uit in Huawei Networks. Het Zwitserse Swisscom en Turkse TurkCell verklaarden in het openbaar dat zij zaken zullen blijven doen met de Chinese leverancier.
Gaat de smartphone tak ook pijn lijden?
Met uitzondering van de VS, waar de FBI een jaar geleden (februari 2018, red.) een negatief koopadvies voor Huawei toestellen uitvaardigde, lijkt de smartphone tak van de Chinese fabrikant nog weinig last te hebben van de strubbelingen bij Huawei Networks. Het afgelopen jaar is Huawei definitief doorgestoten naar de nummer twee positie wereldwijd. In 2018 werden, zo meldde de fabrikant daags voor Kerst, meer dan 200 miljoen Huawei smartphones verkocht.
Toch schuilt er in de ontwikkelingen van de afgelopen maanden een groot gevaar. Wanneer het negatieve sentiment rondom Huawei als leverancier van netwerk infrastructuur aanhoudt, en steeds meer landen de aanschaf en het gebruik van netwerkapparatuur van de Chinese fabrikant verbieden dan komt er een moment dat ook consumenten Huawei de rug toe keren. De vraag is dan alleen nog wanneer dat moment bereikt wordt. Geluiden als; “Een Huawei smartphone? Dat is toch dat merk van die Chinese spionnen” zijn nu wel al te horen, maar dringen nog niet door tot de massa.
Alles over Huawei wordt 'nieuws'
Huawei zal er alles aan willen, en moeten doen om dat te voorkomen. Helaas heeft het daarvoor niet alle troeven in handen. Het politieke spel rondom de Chinese fabrikant is nog in volle gang. Het bezoek van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken aan enkele Europese landen is al een duidelijk bewijs daarvoor. Maar het is ook terug te zien in de berichtgeving rondom Huawei. De Nederlandse zaak van een corrupte en frauderende medewerker, die alleen Huawei zelf schade toebracht en dus niets te maken heeft met spionage of veiligheid van netwerken, bleef jarenlang op de achtergrond maar is deze week ineens landelijk nieuws. Compleet met een verwijzing naar het negatieve sentiment rondom Huawei. Als dit aanhoudt en de komende weken en maanden nog meer landen en providers besluiten Huawei apparatuur uit hun netwerken te verbannen dan is het een kwestie van tijd voordat het ook gevolgen gaat hebben voor de verkoop van Huawei smartphones.
In de VS is dat, met dank aan de FBI, al een feit. Of de redenering dat Huawei smartphones een even groot veiligheidsrisico vormen als de netwerkapparatuur van de Chinese fabrikant hout snijdt? Op dit moment is daar nog geen enkel hard bewijs voor geleverd. Dat geldt overigens zowel voor de smartphones als de netwerkapparatuur van Huawei.
En dan even puur hypothetisch het volgende. Het feit dat de Amerikaanse overheid druk uitoefende op providers en resellers om Huawei smartphones uit het assortiment te halen of niet op te nemen omdat de toestellen gebruikt konden worden voor spionage doeleinden van de Chinese overheid is onzinnig. Huawei had een marginaal marktaandeel op de Amerikaanse markt. Spioneren via een paar (honderd) duizend toestellen zou niet bijster veel informatie opleveren. Stel dat de Chinese overheid, niet Huawei dus, een plan zou smeden om via smartphones Amerikaanse burgers en bedrijven te gaan bespioneren en afluisteren. Dan zou het veel slimmer zijn om niet traceerbare hard- en of software daarvoor in de tientallen miljoenen iPhones die jaarlijks door Chinese handen in Chinese fabrieken in elkaar geschroefd worden. Dat zijn toestellen die door meer dan de helft van alle Amerikanen gebruikt worden. Nogmaals, dit is een puur hypothetisch verhaal.
En nu?
Het worden spannende weken en maanden voor Huawei. Feit is dat oprichter Ren Zhengfei het personeel van Huawei al gewaarschuwd heeft dat er zware tijden op komst zijn. Tijden waarin strategieën en toekomstverwachtingen heroverwogen moeten worden en ontslagen ook niet uit te sluiten zijn, aldus Ren. Dat duidt er op dat Huawei er zelf nog niet van overtuigd is van het feit dat het negatieve sentiment dat de afgelopen maanden en jaren rondom het bedrijf gecreëerd is zonder kleerscheuren zal overleven. Wordt vervolgd!
