Is er nog een aanbieder van mobiele toestellen zonder financiële of imagoproblemen? Of het nou om Nokia of RIM gaat, om ZTE en Huawei, om HTC, Sony of LG, om Samsung of om smartphone-koning Apple, de berichtgeving is in toenemende mate negatief. Een nieuw innovatief en smetvrij licht aan het smartphonefirmament lijkt steeds verder weg te zijn.
Nokia verkeert al jaren in zwaar weer en balanceert ondanks de samenwerking met en financiële injecties van partner Microsoft op het gebied van Windows Phone op de rand van de afgrond. De WP-gebaseerde Lumia-range heeft in het afgelopen jaar nog niet het succes gebracht waar Nokia ongetwijfeld op hoopte. De Lumia 800 en 900 worden nu gepusht met een cashback-actie waarbij Nokia 50-400 voor een ingeleverde oude mobiel toestel geeft wanneer iemand een 800- of 900 koopt.
Tegelijk neemt Nokia’s hoofd marketing Ilari Nurmi na 15 jaar afscheid van het bedrijf, waarschijnlijk wegens de enorme recente marketingblunder: in een commercial werd de optische beeldstabilisatie gedemonstreerd op de Lumia 920. In werkelijkheid bleken de opnames in de reclame niet te zijn gemaakt door de smartphone, maar door een professionele camera. Nokia erkende zijn fout en bood zijn verontschuldigingen aan, maar de imagoschade was al geleden.
Bovendien is Nokia niet langer exclusief WP-partner. Onder meer Samsung en HTC zijn aangehaakt en brengen toestellen op basis van Windows Phone 8 uit. Voor Microsoft een goede ontwikkeling, voor Nokia is dit nog maar de vraag. Het ecosysteem zal breder gedragen worden en dus interessanter voor developers en app-gebruikers. Maar Nokia krijgt ook meer concurrentie en heeft bepaald geen solide installed base met zijn Lumiarange kunnen opbouwen.
RIM hangt al deels boven de afgrond, na jaren van teruglopende afzet en strategisch gezwalk – focus op de zakelijke markt, op de consumentenmarkt, toch weer op de zakelijke markt. Blackberry is al jaren niet ‘cool’ meer, niet onder zakelijke gebruikers; niet onder de doelgroep van jongeren die enkele jaren geleden met het Ping-concept als sms-alternatief werd aangeboord.
RIM moet het tot 2013 zien uit te houden. Dan komen er nieuwe smartphones uit op het nieuwe BlackBerry OS 10. Ondertussen ligt de dramatisch slecht ontvangen Playbook-tablet stof te vergaren in magazijnen en winkels en kelderen de marktaandelen wereldwijd nog harder dan die van Nokia. Of het offensief van RIM om zijn ecosysteem weer aantrekkelijk te maken voor developers (zoals gratis toestellen en omzetgaranties), is zeer de vraag.
HTC, Sony en LG hebben minder te leiden onder imagoproblemen dan Nokia of RIM. Toch hebben Sony (voorheen Sony Ericsson) en LG al langer te kampen met het feit dat ze het moeten afleggen tegen Apple en Samsung als het gaat om aantrekkelijkheid in ontwerp en gebruik. Het gaat niet slecht, maar zeker ook niet goed met de twee Android-adepten, die druk zoekende zijn naar onderscheid op het gebied van features zoals social media, content.
HTC draaide een paar jaar geleden nog behoorlijk goed, maar hier is nu de klad in gekomen. Na verschillende slechte kwartalen op rij daalde de omzet in het afgelopen kwartaal met bijna de helft terwijl de winst met 79 procent kelderde. Op de belangrijke markten van de VS gaat het of steeds slechter of nog steeds niet goed (China).
ZTE en Huawei zijn sinds een paar jaar bezig met een offensief om echte merken te worden op de mobiele markt in onder meer de VS en Europa. Hier zijn het de autoriteiten die in toenemende mate op de rem stappen. Overigens gaat dit verder dan alleen de markt voor mobiele toestellen.
Blijvende geruchten over als oneerlijk beschouwde subsidies van de Chinese overheid, banden met het Chinese leger en mogelijke spionage hebben er in Australië al toe geleid dat Huawei geen netwerkcomponenten voor een breedbandproject mocht leveren. De EU onderzoekt klachten over oneerlijke concurrentie. Een Amerikaanse parlementaire Commissie noemt ZTE en Huawei een gevaar voor de Amerikaans nationale veiligheid, Cisco schrapt wegens spionagegeruchten een deal met ZTE en in Nederland worden nu kamervragen gesteld over de samenwerking tussen Huawei en KPN.
Samsung heeft nog steeds geweldige verkoopcijfers, maar kampt op juridisch gebied met tegenslagen. Apple heeft tot nu toe het beste gescoord in de patentstrijd met de rivaal uit Zuid-Korea. Er hangt Samsung een schadeclaim van drie miljard dollar boven het hoofd in de VS en Apple heeft zeker kans bij zijn rechtszaken waarin het alle Android-gebaseerde devices van Samsung verboden wil krijgen. In de VS, maar ook in onder meer Nederland. Afgelopen juli en augustus bleek in een rechtszaak in Californië pijnlijk hoe Samsung waarschuwingen over patentschendingen inzake ontwerpen had genegeerd.
Apple tenslotte: lange tijd beschouwd als de absolute innovatiekoning op de mobiele markt. Maar de iPhone5, hoewel zeker goed ontvangen, blijkt niet het vernieuwende vermogen te hebben dat ervan verwacht was – zeker na de relatief geringe aanpassingen die de iPhone4S bracht. Daarnaast heeft Apple geblunderd bij het invoeren van zijn eigen Apple Maps ter vervanging van Google Maps. De klachten over gebrekkige en verkeerde locatiegegevens waren niet van de lucht. De iPad tablet heeft er in ieder geval in de VS een geduchte concurrent bij gekregen: de Kindle Fire van Amazon.
Een opmerking die een analist maakte in een van de vele commentaren over Apple: zijn mobiele devices zijn niet meer vele malen beter op het gebied van functies of ontwerp dan andere high-end toestellen. Het echte enthousiasme voor Apple is verdwenen, misschien ook wel omdat Apple van uitdager tot gevestigde orde is geworden. Tel daarbij de klachten op over Apples productiepartner Foxconn in China, over gebrekkige 4G-functionaliteit en klachten over WiFi-bereik en over garantiebeloften in onder meer Italië en het mag duidelijk zijn dat het imago van Apple inmiddels behoorlijk dof geworden is.
Op form factor, los van wat inches meer of minder, valt nauwelijks nog te concurreren. Mogelijk gaan smartphonemakers in toenemende mate concurreren op eigen diensten, die tot dusver worden overschaduwd door diensten van OTT-spelers. Zoals Samsung's ChatOn vs. WhatsApp, of de geflopte dienst OnLive van HTC, diverse acquisities waaronder Beats Audio door HTC of CSR door Samsung. Het liefst willen smartphonemakers hun hardware dicht op een eigen platform met eigen diensten.
In deze volwassen smartphone-markt heeft geen enkele speler meer het elan waarmee Apple vanaf 2007 king of the hill werd en Samsung de afgelopen jaren uitgroeide tot belangrijkste uitdager. Voorlopig zullen Apple en Samsung de smartphonemarkt blijven domineren met smartphones die niet revolutionair maar wel aansprekend genoeg zijn. Maar er is ruimte voor een nieuwe king of the hill.
