In Nederland liggen de wensen van Eurocommissaris Kroes en de reacties hierop van operators ogenschijnlijk nog ver uit elkaar. Kroes wil: transparante tarieven voor mobiele telefonie en mobiel internet, eerlijke (lees lagere) tarieven en meer eenheid in regelgeving binnen de EU. De operators willen: geld verdienen. Het liefste op dezelfde wijze als altijd, namelijk gewoon via de tarieven. Gebrek aan transparantie en actie daarop van consumenten heeft tot voor kort altijd mee geholpen om voldoende te kunnen verdienen aan de tarieven op netwerkdiensten zoals mobiele telefonie, sms en data. Spraak nam al langer af, maar dat werd gecompenseerd door de exponentiële groei van data.
Kroes stelt niet zozeer geld verdienen tegen te willen werken, maar wel de wijze waarop dit gebeurt: via vaak onduidelijke tarieven die volgens de Eurocommissaris hoger zijn dan nodig is op basis van kosten voor zaken zoals bestaande en nieuwe netwerken. Kroes heeft op tariefgebied steun van telecomtoezichthouder Opta, die druk werkt aan het omlaag brengen van MTA-tarieven (de tarieven die operators elkaar berekenen voor het overnemen van gesprekken van het ene op het andere netwerk).
Het gevolg van alle nieuwe en nog te verwachten regels uit vooral Brussel: operators moeten meer transparantie bieden in hun tarieven, roamingtarieven gaan dalen of blijven dalen, MTA-tarieven voor mobiel moeten naar het niveau van vaste telefonie. Consumentenorganisaties en consumentenprogramma’s zoals Kassa! Houden scherp in de gaten of operators zich wel conformeren aan de wensen/eisen van Brussel en de eigen Telecomwet. Het gevolg hiervan: operators moeten op eieren lopen, want anders worden ze keihard in hun hemd gezet. Prangend voorbeeld is hoe KPN-bestuurder Baptiest Coopmans in oktober in Kassa! doorgezaagd werd over hoe call-center medewerkers klanten voorlogen over regels inzake afrekenen per minuut. Alle lof daarbij overigens voor het feit dat KPN wel zijn gezicht liet zien.
Alle maatregelen van Brussel en Opta en de soms overtrokken haviksblik van Nederlandse consumenten-waakhonden, beperken steeds verder te bewegingsruimte van operators om binnen bestaande diensten dezelfde, laat staan meer omzet te behalen. Wat overblijft is wat Kroes graag ziet: innoveren met nieuwe diensten (even los van wat deze innovatieve diensten dan moeten zijn) en wellicht zelfs het loslaten van de eigen netwerken, zodat operators zich ook echt op dienstverlening kunnen focussen. In de praktijk gebeurt dit echter nog weinig. Innovatie vindt vooral plaats op het niveau van de netwerken, zoals sneller (mobiel) internet, niet op het niveau van diensten bovenop de actieve laag. Vanuit de tv-hoek zien we hier wel wat beweging bij kabelaanbieders (die het gevaar van over the top-tv diensten graag willen counteren).
Transparantie komt wel geleidelijk van de grond. Niet alleen uit vrije wil, maar ook omdat het moet en vooral: omdat consumentenwaakhonden het steeds luider eisen. Afrekenen per minuut wordt deels teruggedraaid en de voorlichting er over aangepast. Zoals recent door Vodafone en nu door KPN (T-Mobile schrapt overigens juist bij haar Relax-abonnementen het afrekenen per seconde). Ook nu geldt: niet uit vrije wil, want aan afrekenen per minuut verdient men meer dan aan afrekenen per seconde. Hier heeft het haviksoog der consumentenwaakhonden een rol in gespeeld. En het spelen met tarieven om afkalving van omzet en/of winst te voorkomen, gebeurt nog altijd. Niet voor niets kondigden meerdere operators in 2009 al aan een einde te willen maken aan flatrate mobiel internet. Flatrate maakte mobiel internetgebruik tot een te groot succes, de consument moet voor dat succes nu meer betalen.
Blijft de vraag: is het relatieve gebrek (dus zeker geen totaal gebrek) aan innovatie met nieuwe diensten en het blijven leunen op bestaande diensten operators te verwijten. Deels wel natuurlijk. Niet omdat mevrouw Kroes dit vindt, maar omdat de markt dit uiteindelijk dicteert. Wie niet snel genoeg innoveert– of wellicht besluit om alleen bitpipe-aanbieder te worden – zal uiteindelijk links of rechts worden ingehaald. Leunen op inkomsten uit diensten die men kent, is een begrijpelijke, maar gevaarlijke reactie in een tijd van snelle technologische en dienstenontwikkeling. Dat operators geld verdienen aan gebrekkige transparantie en vermeende te hoge tarieven, is een andere zaak. Niet netjes inderdaad, maar ook niks anders dan wat vrijwel elke commerciële organisatie doet.
