Onenigheid over netneutraliteit en afschaffing van retail roamingtarieven zorgt er voor dat Europa voorlopig gefragmenteerd blijft op het gebied van telecomregulering. Een belangrijk onderdeel van Europa's Digitale Agenda, het Telecoms Single Market-hervormingspakket, blijft onderwerp van discussie tussen de EU-lidstaten.
Ook onder de nieuwe EU-voorzitter Letland zijn er nog geen afdoende compromissen bereikt, al lijkt er inzake netneutraliteit een soort compromis in de maak. De roep van de Europese Commissie (zowel de oude als de in november 2014 aangetreden nieuwe Commissie) om de digitale achterstand op de VS en Aziatische landen zoals Zuid-Korea, Japan en het opkomende China in te halen, stuit op het gebruikelijke onvermogen van de 28 EU-lidstaten om verder te kijken dan de eigen belangen.
Daarnaast zijn er de gebruikelijke stellingen die worden betrokken door bijvoorbeeld operators - die pleiten voor een zo licht mogelijke vorm van netneutraliteit - en consumentengroeperingen die liever een strenge definitie zien (zoals geen onderscheid tussen snel en langzaam internet, geen netwerkbeheer, geen beperking van toegang tot internet en websites).
Een vergelijkbare strijd op het gebied van netneutraliteit is momenteel gaande in de VS, waar noch politici (Republikeinen versus Democraten), noch regering Obama, noch operators versus consumentengroepen en internetconcerns zoals Google bereid zijn tot compromisvoorstellen. Een ware slangenkuil voor telecomtoezichthouder FCC, die de taak heeft om met hernieuwde regelgeving inzake netneutraliteit te komen.
Het lijkt er overigens op, dat de FCC een strikte vorm van netneutraliteit zal voorstellen. Operators hebben al jaren durende rechtszaken in het vooruitzicht gesteld en schermen met vertraagde of minder investeringen in nieuwe netwerken. Een twijfelachtig voordeel, dat het in de VS weinig anders gaat dan in Europa. Tenslotte hebben de Amerikanen in hun grote marktgebied wel het voordeel van één federale wetgeving in plaats van een lappendeken van regels en wetten.Ook een land als China heeft dit voordeel.
De genoemde Europese digitale achterstand - denk aan de uitrol van LTE (Advanced), de hoofdrol van Aziatische concerns in mobiele technologie en die van de VS op het gebied van diensten en content (zoals Facebook, Google, Microsoft) - loopt ondertussen verder op. Het was in september 2013 dat toenmalig Europees Commissaris Neelie Kroes (Digitale Agenda) kwam met een al langdurig (lees: gedurende meer dan een jaar) voorbereid pakket maatregelen om de fragmentatie van regulering in de 28 EU-lidstaten op digitaal gebied te beperken.
Destijds al werd duidelijk dat het overdragen van lidstaatbevoegdheden op gebieden zoals spectrumverdeling, het einde van retail roamingtarieven per eind 2015 en netneutraliteit drie struikelblokken zouden worden. Daarvan zijn retail roaming en netneutraliteit het meest in beeld gebleven. In april keurde 2014 het Europees Parlement het Telecoms Single Market Pakket goed, waarbij vooral netneutraliteit een zeer strikte definitie mee kreeg.
Kroes pleitte na de goedkeuring door het EP (april 2014) voor een snelle behandeling door de Europese Raad (in dit geval de 28 voor telecomzaken verantwoordelijke ministers. Dat was wishful thinking. Het is aan haar 'opvolgers' Günther Oettinger (Digital Economy and Society) en Andrus Ansip (Digital Single Market) om de Digitale Agenda (waar ook zaken zoals breedbandinfrastructuur en vernieuwing van auteursrechtwetgeving onder vallen) tot 2020 uitgevoerd te krijgen. Deels ligt dat aan de trage, complexe Europese beslisstructuur. Deels ook aan de soms sterk uiteenlopende lokale' belangen.
Op 27 november 2014 botste het officiële optimisme van de de Europese Commissie weer eens met de weerbarstige praktijk: De 28 telecomministers kwamen er die dag niet uit. Netneutraliteit was een struikelblok, evenals het afschaffen van retail roaming tarieven. Veel lidstaten - Nederland inclusief - zouden vrezen voor de impact van afschaffing van roamingtarieven op de omzet van operators. Nadere studie is nodig. Uitstel dus.
De kans is ook klein dat de Nederlandse strikte vorm van netneutraliteit het overleeft, de variant die het EP ook heeft goedgekeurd. Op basis van deze strikte vorm - het is voor aanbieders van internet verboden om te bepalen wat hun klanten op internet wel en niet kunnen doen - kregen Vodafone en KPN deze week nog een boete opgelegd door de ACM. Dat was hoogstwaarschijnlijk niet gebeurd als de Europese regels al golden.
27 januari jongstleden was er weer overleg tussen de telecomministers in de Europese Raad. De uitkomst is nog onduidelijk. Het is in ieder geval onwaarschijnlijk dat de EU-lidstaten instemmen met een verbod op 'zero rating'- toegang tot online diensten en content zonder dat dit van de databundel af gaat. Mogelijk mag dit per lidstaat ingevuld worden, zo bleek uit een Lets compromisvoorstel.
Wat er ook onduidelijk is, duidelijk is wel dat snelle goedkeuring van het Telecoms Single Market pakket door de Europese Raad er niet in zit. Dat is jammer, want zo duurt het nog langer voordat de gefragmenteerde EU-regels inzake telecom een meer eenduidig gezicht krijgen. Zo bekeken wordt de digitale achterstand met de VS en Aziatische landen zoals Japan en Zuid-Korea slechts groter. Bovendien is allerminst zeker dat het uitstel zal leiden tot beter doordachte wetgeving op EU-niveau, waarin tegemoet wordt gekomen aan terechte kritiek van zowel operators als internetbedrijven en consumenten.
