De Nederlandse operators, in enkele gevallen gesteund door externe investeerders, breiden ook in 2020 hun netwerken verder uit. Door de vroege uitgifte van spectrum in de 700 MHz band zal 5G halverwege 2020 landelijk dekkend zijn. Docsis 3.1 maakt grote stappen en Ziggo zal in 2021 klaar zijn met de upgrade. FTTH is het terrein van KPN en tal van kleinere spelers maar van landelijk dekking is voorlopig geen sprake. Als het om actieve netwerkelementen gaat, dan is het Telecom Infra Project relevant voor de operators en de eSIM voor de consument.
In dit artikel blikken we kort terug op 2019 en kijken we vooruit naar 2020 met als aandachtspunt: netwerken. Wat is er in 2019 gebeurd en waar gaat het in 2020 naar toe?
5G gaat landelijk
Voor 5G in Nederland was 2019 een jaar van voorbereiding. Terwijl over de hele wereld de eerste (tientallen) 5G-netwerken geactiveerd werden, kwam een aantal bouwstenen beschikbaar:
- De standaard. Release 15 werd uitgebracht en in 2020 en 2021 volgen de Releases 16 en 17 om de nodige kenmerken toe te voegen.
- Apparatuur. Huawei, Nokia en Ericsson hebben hun productaanbod gereed.
- Spectrum. De veiling van 700 MHz spectrum vindt plaats in juni 2020, die van de 3,5 GH band begin 2022. Daarmee komen de voor een traditionele aanleg benodigde banden vrij: de lage band voor landelijke dekking, de middenband voor capaciteit, ook al zit er dus wel meer dan twee jaar tussen. Daarnaast maakt juist de 3,5 GHz band nieuwe netwerken en toepassingen mogelijk. Met 'neutral host' en private (of campus) netwerken ontstaat een kans voor nieuwe toetreders.
- CPE (eindgebruikersapparatuur). De GSA telde per 18 november 183 5G-devices van 72 vendors in 15 categorieen (form factors). Daaronder bevinden zich 54 smartphones en 11 hotspots.
Algemeen wordt ervan uitgegaan dat 5G in de 700 MHz band niet voor een revolutie zorgt in de gebruikerservaring, ook al lopen de bestaande 4G-netwerken vol en daalt de maximumsnelheid tijdens piekmomenten. Dat impliceert dat de operators waarschijnlijk geen prijsverhoging kunnen doorvoeren voor toegang tot 5G, maar dit zal moeten worden afgewacht.
Docsis 3.1 maakt stappen in 2020
Ziggo werkt al enkele jaren aan het voorbereiden van het netwerk voor de komst van Docsis 3.1. Daarvoor moet het landelijk geharmoniseerd worden en gaat analoge TV van de kabel af. Tegelijk verruimt men de capaciteit van het netwerk. Inmiddels is Docsis 3.1 gelanceerd in Utrecht en in Hilversum. In 2020 zal de aanleg verder gaan en eind 2021 moet dit proces klaar zijn, met dekking op de gehele footprint als gevolg.
Van alle kleinere kabelbedrijven is Delta de grootste, met als werkterrein Zeeland. Docsis 3.1 is beschikbaar op het hele netwerk en inmiddels werkt men aan het vervangen door FTTP. Ook de meeste andere kabelbedrijven werken aan de aanleg van FTTP of zijn daarmee al klaar.
Vooralsnog gaan we ervan uit dat Ziggo vasthoudt aan Docsis 3.1 (en dus FTTC: fibre-to-the-cabinet) en de stap naar FTTP niet zal zetten. Hoe dan ook betekent dit dat de druk op KPN in 2020 toeneemt. De voltallige kabelsector biedt een gigabit aan, terwijl KPN dat in minder dan de helft van de gevallen (adressen) kan evenaren. Dit geldt uiteraard ook onverkort voor de wholesaleklanten van KPN, zoals T-Mobile, de Nuts Groep en Youfone.
FTTP groeit gestaag door
Nadat KPN eind 2018 het voornemen had opgevat de aanleg van FTTH (of beter: FTTP) te hervatten, kwam dit proces in de loop van 2019 op stoom. Tot en met 2021 is de ambitie 1 miljoen lijnen te bouwen en dat mag fors genoemd worden. Uitdrukkelijk maken ook de grote steden deel uit van het plan, meest recent Amsterdam.
Daarnaast zijn er vele kleine initiatieven. Tot de grotere behoren E-Fiber, Delta Fiber en T-Mobile. De laatste treedt feitelijk alleen maar op als instigator en exploitant. Het eigendom van het netwerk ligt bij Primevest. Voorlopig gaat het alleen om een lokaal netwerk in Den Haag (wijk Segbroek) maar uitbreiding naar andere gebieden ligt voor de hand. En dan zijn er nog de kabelbedrijven die in aangrenzende gebieden FTTH-netwerken bouwen, zoals Delta Fiber, Kabeltex en Kabelnoord.
Op de zakelijke en wholesalemarkten komen we met name Eurofiber, Delta Fiber (het vroegere Cbizz) en Fore Freedom tegen. De marktkans kan omschreven als het verglazen van bedrijvenparken. Dat zijn er in totaal zo'n 4.000 en vele daarvan hebben wel enige vorm van aansluiting op glasvezel. Van 'parkdekkend' glas is echter in veel minder gevallen sprake, waardoor er nog altijd een grote kans ligt voor operators en investeerders.
Actieve netwerkelementen: TIP, eSIM en smartphones
Naast de passieve netwerkelementen zijn er ook actieve componenten. Ook op dat terrein zijn in 2019 initiatieven ontwikkeld waarvan de markt in 2020 de vruchten kan plukken. We noemen er een paar:
- TIP, het Telecom Infra Project dat gestart is door Facebook. Het open source samenwerkingsverband wordt groter en leidt tot de komst van goedkopere netwerkelementen waardoor de operators tegelijk hun afhankelijkheid van de grote vendors verminderen.
- De eSIM. In dit geval is het vooral de consument die profiteert van toenemende onafhankelijkheid. Switchen of het aanhouden van verschillende accounts op een toestel wordt makkelijker. Van een revolutie is echter geen sprake.
- Smartphones. Van de grote manufacturers mogen we in 2020 bijvoorbeeld de iPhone 12 (Apple), de Galaxy S11 (Samsung), de One Plus 8, de Pixel 5 (Google) en de Nokia 10 (HMD Global) verwachten.
Dit is het eerste artikel in een serie onder de noemer Outlook 2020, mede gebaseerd op ons webinar van 12 december. Voor details en prognoses verwijzen wij naar onze kwartaalrapporten over de breedband- en de mobiele markten en ons jaarrapport over de FTTH-markt.
