Het is haalbaar om begin 2022 de veiling te houden voor de 3,5 GHz vergunningen, verwacht het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Inmarsat is nu het grootste obstakel voor de introductie van 5G in het noorden van Nederland. Op 17 december heeft EZK in een brief aan de Tweede Kamer de planning gegeven.
De voorbereidingen voor de veiling van 2022 liepen in 2018 al, maar moeten in 2021 worden afgerond met een aantal stappen. In december 2020 heeft DotEcon een advies geschreven over het soort veiling dat er kan worden gebruikt. DotEcon levert altijd de software voor de elektronische veilingen.
Dit veilingmodel is een belangrijke bouwsteen voor de consultatie die gepland is voor het eerste kwartaal van 2021. EZK wil de Veilingregeling consulteren om die vervolgens nog in de eerste helft van het jaar definitief te publiceren. In de tweede helft van 2021 kan volgens de huidige planning de aanvraagprocedure starten, zodat de veiling van de 3,5 GHz-band begin 2022 kan plaatsvinden. De afgelopen jaren is overigens meerdere keren gebleken dat EZK haar eigen planning niet waar kon maken.
Bestemming van de 3,5 GHz band wijzigt
EZK consulteert op dit moment een wijziging van het Nationaal Frequentieplan (NFP). Door deze wijziging wordt het banddeel 3450 – 3750 MHz per 1 september 2022 bestemd voor nationale mobiele communicatie, te verdelen volgens een veiling. Op dit moment zijn satellietdiensten nog belangrijk in deze band.
Het satellietgrondstation in Burum in Friesland wordt gebruikt door de AIVD en MIVD voor het afluisteren van communicatiesatellieten. Deze SIGINT faciliteit verhindert andere toepassingen van de radiofrequenties tussen 3400 MHz en 3800 MHz in de noordelijke provincies. Defensie is op dit moment nog de primaire gebruiker van dit spectrum, maar dat verandert per 1 september 2022. In het Nationaal Frequentieplan wordt de bestemming omgezet naar mobiele communicatie.
Defensie verhuist afluisterstation
De AIVD en MIVD hebben al besloten dat ze gaan verhuizen naar een geheime locatie buiten Nederland. De verhuizing van het afluisterstation op die datum is “in principe haalbaar”. Dat heeft EZK in november 2019 gezegd. Ruim een jaar later is dat nog steeds de enige openbare informatie. De overheid houdt de mogelijkheid open dat er na 1 september 2022 nog een uitloop is van maximaal zes maanden. In die overgangsfase - waarvan EZK hoopt dat die niet nodig is - zal de 3,5 GHz band alleen met beperkingen bruikbaar zijn in een ruime straal rondom Burum.
Burum heeft daarnaast ook nog een commerciële gebruiker, namelijk Inmarsat. Het bedrijf gebruikt het grondstation voor de communicatie (uplink en downlink) naar twee satellieten. Deze satellieten zelf gebruiken een andere band voor mobiel internet en noodcommunicatie voor schepen. Deze twee satellieten kunnen technisch nog jaren mee, tot ver na 2022.
EZK onderhandelt nog met Inmarsat
EZK onderhandelt al een paar jaar met Inmarsat over hun positie. TNO heeft op verzoek van het ministerie onderzocht of het mogelijk is om satellietdiensten en 5G naast elkaar te laten bestaan. Dat heeft een dik rapport opgeleverd, maar geen haalbare oplossingen. Aanpassingen aan de satellietschotels zijn weinig effectief, of erg kostbaar, of nog experimenteel, zoals phased array antennes. Maar zelfs dan gaan de 5G-netwerken in Duitsland zorgen voor interferentie.
Inmarsat is positief over het idee om een zone van 75 kilometer rondom Burum aan te wijzen als beschermingszone, of om 5G te verbieden in een gebied van 100 MHz middenin de frequentieband. EZK wijst beide ideeën van de hand en stelt dat een verhuizing nodig is. Inmarsat stond in maart 2018 nog welwillend tegenover het idee om te verhuizen, maar heeft nu grote bezwaren.
EZK heeft aangeboden om te helpen zoeken naar een andere locatie en wil eventueel onderzoeken of het bedrijf aanspraak kan maken op financiële compensatie. Keijzer zegt nu dat Inmarsat al in 2007 wist dat de Europese Unie bezig was om de 3,5 GHz band vrij te maken voor openbare mobiele communicatienetwerken. Op dat moment heeft Nederland echter besloten om satelliet voor langere tijd de primaire gebruiker te maken, met een verbod op mobiele diensten in het noorden van het land. Pas enkele jaren geleden is dat beleid aan het veranderen. EZK heeft Inmarsat verzocht om vaart te maken.
