Facebook wil naar China om zijn sociale netwerkdienst onder de aandacht te brengen van 457 miljoen potentiële gebruikers. Eind vorig jaar reisde CEO Mark Zuckerberg af naar het land om daar te praten met onder meer Baidu, de Chinese evenknie van Google, en Sina, een infotainment webportal. Ook zou Zuckerberg zijn aangeschoven in de bestuurskamer van China Mobile, de grootste mobiele operator ter wereld op basis van abonnees. Officieel was Zuckerberg op v vakantie in China en zodoende ontbreken details over het precieze karakter van de gesprekken. Hoe dan ook, voor Facebook lijkt het Westen inmiddels te klein.
Facebook heeft wereldwijd meer dan 500 miljoen gebruikers. Daarvan bevindt het gros zich in de VS, maar ook West-Europa en zelfs India en Indonesië zijn goed vertegenwoordigd in de statistieken. En nu is China aan de beurt. Facebook zelf houdt, voor het publiek althans, een slag om de arm en liet in een verklaring weten “China te bestuderen als mogelijke groeimarkt.” Dat doet Facebook al vanuit een verkoopkantoor in de Speciale Bestuurlijke Regio Hongkong, naar eigen zeggen om adverteerders in de regio beter te kunnen bedienen. Saillant detail is ook dat de steenrijke Hongkong-tycoon Li Ka-shing in 2008 een aandeel van om en nabij de 100 miljoen dollar in Facebook verwierf.
Een dergelijk studie is geen overbodige luxe voor een website dat individuen in staat stelt ongeveer alle mogelijke informatie te ontsluiten die er op het internet is te vinden. Dat gegeven alleen al doet de Chinese autoriteiten de rillingen over de rug lopen. Het is niet de eerste keer dat een (Amerikaanse) internetgigant tevergeefs aan de poorten van het officieel communistische land rammelt. Google bijvoorbeeld was jaren verwikkeld in een strijd om zijn diensten op de Chinese markt, dat de grootste internetgemeenschap ter wereld herbergt, uit te rollen. Totdat Google besloot zijn zoekrobot vorig jaar maart uit China weg te halen vanwege de niet-aflatende censuur van de Chinese overheid. Dit jaar nog beschuldigde Google China ervan Gmail te verstoren, waardoor de e-maildienst slecht of niet bereikbaar is voor inwoners van het land.
Ondanks politieke en culturele barrières, ziet Facebook er mogelijkheden. Gezien de omvang van het land alleen al, is China lucratief voor het bedrijf, maar de website Facebook zelf wordt geblokkeerd in China, net als LinkedIn, Twitter en een breed scala aan andere internetdiensten die de Chinese overheid ziet als mogelijk staatsondermijnend of die niet zouden passen in het normen- en waardenstelsel van het land.
De ironie wil dat Renren, dé sociale netwerksite van China, plannen heeft om 500 miljoen dollar op te halen op de beurs van New York. De plannen zijn weliswaar nog niet officieel, maar volgens de Financial Times zouden Morgan Stanley, Credit Suisse en Deutsche Bank zouden de beursgang begeleiden. Renren is overigens niet het eerste Chinese technologiebedrijf dat kapitaal zoekt buiten de eigen markt. Eind vorig jaar toog ook de Chinese televisiemaatschappij Youku.com naar New York en jaren eerder, in 2005, schreef Baidu zich in op Wall Street.
Als Facebook auto’s fabriceerde, dan zou elke poging van de Chinese overheid om de import van Amerikaanse auto’s tegen te gaan, worden gezien als een brutale handelsblokkade. Nu het gaat om een internetdienst, leggen de Amerikanen elke vorm van tegenwerking uit als beperking van de vrijheid van informatie of schending van de mensenrechten. Een economisch argument wordt dus een sociaal, cultureel of humanitair argument.
Maar niet alleen China valt iets te verwijten. De VS tolereert weliswaar beursnoteringen van Chinese bedrijven, maar deze daadwerkelijk op de eigen markt binnenhalen, is minder aantrekkelijk. De Chinese telecomgigant Huawei zag begin dit jaar na maanden bevechten met de Amerikaanse overheid af van de aankoop van het technologiebedrijf 3Leaf. De Amerikanen vermoedden namelijk dat Huawei nauwe banden onderhoudt met de Chinese overheid waardoor de nationale veiligheid in het geding zou komen. Om diezelfde reden liep ook de overname van 3Com spaak. Het andere grote telecomconcern ZTE haalde vorig jaar bakzeil bij de operator Sprint Nextel, dat zich na aandringen van de overheid genoodzaakt zag af te zien van een miljardendeal ten behoeve van een netwerkupgrade. Ook in dit geval zouden mogelijke problemen betreffende de nationale veiligheid ZTE parten spelen, al is dit nooit bevestigd. In al deze gevallen wordt de binnenlandse veiligheid erbij gesleept, wat in de VS vooral na 11 september 2001 algemeen geaccepteerd lijkt. Zou de VS dezelfde eisen stellen aan Chinese partijen wat betreft content (zoals pornografie), dan zou het land zichzelf behoorlijk in de vingers snijden als zelfverklaard voorvechter van de democratie.
Inmiddels doen geruchten de ronde dat Facebook een partner zou hebben gevonden in internetzoekmachine Baidu om samen een sociaal netwerk ‘speciaal voor China’ op te zetten, schrijft Bloomberg. Dat zou goed nieuws zijn voor Facebook. Baidu heeft in China namelijk een onbetwist marktaandeel van bijna 85 procent. Het is wellicht minder goed nieuws voor de Chinees die ongehinderd contact wil onderhouden met zijn sociale netwerk. In 2009 lekte een groot aantal documenten uit waaruit bleek dat Baidu op ongekend grote schaal censuur toepaste op zoektermen, waaronder ‘dictatuur’ en ‘onderdrukking’. Mocht Facebook daadwerkelijk de Chinese markt opgaan, dan loopt de website het risico te worden geïncorporeerd in het Chinese intranet dat onderwerp is van grote staatscontrole. ‘Speciaal voor China’ krijgt dan dezelfde bedenkelijke bijsmaak als destijds ‘Made in China’.
