Een opmerkelijk moment op de BBC deze week. In een interview met de Britse zender stak RIM’s co-CEO Mike Lazaridis zijn verontwaardiging niet onder stoelen of banken. Waar interviews op een dergelijk niveau doorgaans strak worden geregisseerd, liet de topman van de Canadese BlackBerry¬-maker zijn emoties op de vrije loop. Aanleiding was een vraag van de interviewer met betrekking tot de voortslepende discussie omtrent de veiligheidskwesties in het Midden-Oosten, en in het bijzonder India. In dat land ligt RIM al maanden overhoop met de overheid, die omwille van de staatsveiligheid toegang wil tot de BlackBerry Enterprise-servers. Een no go, vindt RIM. Een voorwaarde voor toegang tot een potentiële miljardenmarkt, zegt de Indiase overheid.
Het interview liep al in een vroeg stadium spaak toen Lazaridis de vraagstelling direct interpreteerde als aanval op de veiligheid van de BlackBerry. Zijn lichtgeraakte reactie is enerzijds begrijpelijk. BlackBerry is al ruim een decennium hét apparaat voor de zakelijke wereld die zijn bedrijfskritische informatie goed versleuteld over het mobiele netwerk wil sturen. Het in twijfel trekken van die USP staat voor RIM nagenoeg gelijk aan een doodzonde. Zelfs toen de door de consument stevig omarmde iPhone grip op de werkvloer trachtte te krijgen, hield de BlackBerry stand met minimale consequenties. En wat de consumentenmarkt betreft, ook in die markt is vooral de jeugd, mede dankzij Ping, massaal voor de BlackBerry gevallen. “We worden eruit gepikt juist omdat we zo succesvol zijn”, beklaagde Lazaridis zich over de opstelling van de Indiase overheid.
De klaagzang van Lazaridis verdient enige nuance. De vraag draait in feite niet zozeer om het eindeloze gesteggel tussen RIM en de Indiase overheid, maar meer om het mogelijke eindresultaat. RIM hinkt namelijk op twee gedachten. Het bedrijf wil maar al te graag toegang krijgen tot die markten die niet alleen grote inwoneraantallen hebben, maar waarvan de inwoners ook steeds meer te besteden krijgen. Of in ieder geval, waar de mobiele revolutie volop aan de gang is. Voor veel inwoners van opkomende markten is de mobiele telefoon de eerste gateway naar het internet.
Indonesië bijvoorbeeld, wordt door veel telecomanalisten gezien als een voorloper op mobiel gebied in de Aziatische regio. Binnen vijf jaar tijd steeg de penetratiegraad er van 20 procent in 2005 naar bijna 50 procent in 2010. Het zijn –vanzelfsprekend- vooral de jongeren die de trend zetten, ook gelijk met mobiel internet en sociale applicaties zoals Facebook. RIM is er bovendien goed vertegenwoordigd: in het land zijn naar schatting twee miljoen BlackBerry’s in omloop en dat aantal kan de komende jaren nog flink oplopen. Dat moet RIM hebben gedacht toen het in januari van dit jaar volledige medewerking verleende aan de Indonesische overheid toen deze RIM vroeg alle pornografische content voor zijn gebruikers te blokkeren. ‘s Lands wijs, ’s lands eer.
Het blokkeren van expliciete content in het grootste moslimland ter wereld is, al met al, vrij onschuldig. Een kritischere beschouwing verdient RIM’s opstelling in Saudi-Arabië. In dat land trad RIM, net als in India, met de overheid in discussie over het voorkomen van een ban op de BlackBerry Messenger Service. In ruil daarvoor zou de Saudische overheid de inloggegevens en wachtwoorden van BlackBerry-gebruikers in handen krijgen. Een zelfde scenario zou zich ook in de Verenigde Arabische Emiraten hebben voorgedaan. RIM heeft deze berichten overigens nooit bevestigd, maar mochten zij op waarheid berusten, dan zou RIM financieel gewin laten prevaleren boven de privacy van zijn gebruikers. Dat zijn harde woorden, maar de situatie van RIM is geen uitzondering. Google bijvoorbeeld, zit in China in een zelfde parket al koos het internetbedrijf vorig jaar eieren voor zijn geld door China te verlaten vanwege de niet-aflatende censuur door de Chinese overheid.
De ethische kwesties betreffende het controleren of blokkeren van informatiestromen daar gelaten, is het economisch belang van RIM om hoe dan ook volledig toegang te krijgen tot opkomende markten groot. RIM heeft in de Aziatische regio een marktaandeel van rond de 2 procent tegenover 27 procent in de VS, volgens onderzoeksbureau Nielsen Research. RIM beleeft momentum in Azië, maar sinds de komst van Android is de concurrentie plots moordend. Grote Chinese leveranciers zoals Huawei en ZTE, die in de eigen markt vooral de onderkant van de enorme markt bedienen, zetten beiden in op Google’s besturingssysteem. RIM probeert door het openen van een reeks aan kantoren in die regio, een agressieve marketingcampagne en door middel van sociale initiatieven de BlackBerry verder aan de man te krijgen.
RIM wil naar eigen zeggen marktleider worden in Aziatische regio en als het even kan ook in het Midden-Oosten, maar de vraag is welke prijs daarvoor moet worden betaald. RIM staat voor een lastige keuze: toegang tot een miljardenmarkt, maar wel het uit handen geven van een belangrijke USP (namelijk beveiliging van informatie), of voet bij stuk houden en daarmee honderden miljoenen potentiële klanten laten schieten? In het eerste geval straffen potentiële klanten RIM misschien af (want de USP is weg), in het tweede geval de aandeelhouders. Mike Lazaridis lijkt er niet gerust op dat hij het dunne koord tussen beide uitersten kan bewandelen.
