De frequentieveiling heeft zoveel vertraging opgelopen dat de bestaande vergunningen nog een keer verlengd moeten worden. Voor die verlenging van de oude situatie moet worden betaald. De prijs wordt echter gebaseerd op de uitslag van de veiling. Het gevolg is dat de drie operators een LTE-prijs moeten gaan betalen voor GSM-spectrum dat ze niet meer gebruiken.
De veiling wordt vanaf 31 oktober gehouden, terwijl de huidige vergunningen voor GSM 900 en GSM 1800 al in februari 2013 aflopen. Dan blijft er maar een periode over van drie maanden, te kort voor een soepele en zekere transitiefase. ELI heeft besloten om de vergunningen met maximaal twee jaar te verlengen (21 maanden na afloop van de oude vergunningen in februari 2013). Voor die verlenging moet worden betaald.
Die transitie is belangrijk voor de eindgebruiker, en daardoor dus ook voor de bestaande operators. Het is immers hun dienstverlening die moet worden gecontinueerd. Bij het besluit tot verlengen is het belang van toetreders niet meegewogen, met als argument dat de nieuwkomers geen rol spelen in de transitiefase.
Nu gebeurt precies het tegenovergestelde. De prijzen van de verlengde vergunning worden uitsluitend gebaseerd op de uitslag van de veiling, niet op de bestaande GSM-situatie.
De prijs in de veiling wordt bepaald door een aantal factoren, onder meer
- de looptijd van de vergunningen, hier 17 jaar
- de mogelijke toepassingen, bijvoorbeeld LTE
- de omvang en ligging van de vergunningen. Grote blokken hebben meerwaarde ten opzichte van kleine.
Die factoren bepalen de prijs in de veiling. Die prijsvorming wordt echter van toepassing verklaard op de verlengingsperiode:
- 21 maanden
- Bestaand gebruik voor GSM
- Een tamelijk versnipperde band met kleinere kaveltjes.
Het enige waarvoor gecorrigeerd wordt, is de looptijd. Daarvoor heeft ELI door SEO/IViR twee fictieve business cases laten maken. De ene is dat de operator een vergunning krijgt van 17 jaar en 21 maanden. Het alternatief is dat hij een vergunning van 17 jaar krijgt, over 21 maanden. Maar ook dat is alleen op basis van de nieuwe waarde
Daarbij komt nog het volgende: de vraag in hoeverre operators hun huidige licenties daadwerkelijk gebruiken. Die vraag geldt met name voor de 1800-band. De activiteit daarin is de laatste jaren afgebouwd, omdat de operators hun 900 en hun UMTS hebben om spraakdiensten af te wikkelen. Er kan vrij snel LTE op worden uitgerold.
Maar: tijdens de transitiefase betalen de bestaande operators dan een LTE-prijs voor spectrum dat ze wel hebben, maar niet gebruiken. Het is immers in transitie. Waarbij die situatie ook nog eens maximaal twee jaar in stand wordt gehouden. Dat wringt met de formuleringen in de Telecommunicatiewet over ‘economische waarde’, ‘optimaal gebruik’ en ‘eindgebruiker’.
De drie operators worden hierdoor geconfronteerd met een onzekerheid. Dat er voor verlenging betaald zal worden, is bekend. Maar het bedrag is vooraf onmogelijk in te schatten. Tijdens de veiling krijgen de deelnemers een indruk van het prijsverloop, maar ook niet meer dan dat. De uiteindelijke prijs van de veiling komt op een ingewikkelde manier tot stand.
In elk geval lijkt de verlengingsregeling een prikkel in te bouwen om de transitie zo snel mogelijk af te wikkelen.
Het zal allemaal na de veiling blijken. Dan zijn de frequenties opnieuw verdeeld en dan wordt pas duidelijk of er verlengd moet worden. Mogelijk loopt het zo’n vaart niet. Misschien wordt er niets verlengd omdat de operators min of meer hun eigen spectrum terugkopen en daardoor niet afhankelijk zijn van ander spectrum voor hun transitiefase.
Het zal ook pas na de veiling zijn dat de besluitvorming kan worden gecontroleerd. De minister stelt de markt nu voor een voldongen feit. ELI publiceert een ‘beleidsvoornemen’, (“zo gaan we het doen”) waartegen geen bezwaar en beroep mogelijk is. Het definitieve beleidsvoornemen moet voor de veiling bekend zijn. Het vormt de basis voor een ministeriële regeling, die pas na de veiling gepubliceerd wordt.
De verlengingsregeling is in de conceptfase besproken met marktpartijen, maar welke partijen dat zijn en wat hun reactie was, dat blijft allemaal vertrouwelijk. De inschrijving voor de veiling is namelijk al gesloten. Alle kandidaten hebben een absoluut spreekverbod. Dat er nu een publieke consultatie geopend wordt, is dan ook nogal eigenaardig.
