In 2015 lanceerde Aleksandr Kogan een app (thisisyourdigitallife) op Facebook om persoonlijke data te analyseren. Het leverde 50 miljoen gebruikers op en hun persoonlijke gegevens werden doorgespeeld naar Cambridge Analytica. Dat gebruikte de gegevens om de Facebook-gebruikers te benaderen met gemanipuleerde informatie ten einde de Amerikaanse Presidentsverkiezingen van 2016 te beïnvloeden. Facebook treedt hierover pas nu naar buiten nu de pers de gang van zaken aan de orde stelt. De reactie van beleggers laat zien dat het monetariseren van persoonsgegevens onder druk kan staan door toegang aan banden te leggen, door privacy-regels en uiteindelijk door verstandige consumenten.
Het probleem ligt op minimaal drie niveaus.
- Ten eerste de gebruiker. Facebook-leden geven blijkbaar al te gemakkelijk toegang tot persoonlijke gegevens.
- Ten tweede Facebook. Het platform geeft apps toestemming om gebruikersgegevens massaal te verzamelen. Op zichzelf kan Facebook niet veel verweten worden: het bestaat van het monetariseren van persoonsgegevens. Bewaren en doorverkopen kan contractueel verboden worden, maar de vraag is hoe daarop toezicht gehouden kan worden. Facebook kan zich beroepen op wetgeving zodat een bedrijf zoals Cambridge Analytica niet alleen contracten schendt maar ook de wet overtreedt. In dit geval is Facebook echter onzorgvuldig geweest: de genoemde app verzamelde primair de gegevens van 270.000 gebruikers maar had ook toegang tot de gegevens van de 'vrienden' van de gebruikers. Dat leidde uiteindelijk tot 50 miljoen profielen. Inmiddels is dit lek in de policy van Facebook gedicht.
- Ten derde Cambridge Analytica. De onderneming maakt er geen geheim van persoonsgegevens actief te gebruiken om verkiezingen te manipuleren. Berichten in de Britse pers laten laten weinig ruimte voor een andere conclusie, ook al ontkent Cambridge Analytica.
Facebook heeft een onderzoek ingesteld naar de gang van zaken bij Aleksandr Kogan en Cambridge Analytica. Het onderzoek concentreert zich blijkbaar op het bewaren van de persoonsgegevens ("If this data still exists, it would be a grave violation of Facebook’s policies and an unacceptable violation of trust and the commitments these groups made."), niet op het gebruik ervan.
Resteert de wetgever om deze vorm van 'gebruik' van persoonsgegevens aan banden te leggen maar uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid bij de consument. Deze moet ervan doordrongen worden dat privacy niet terzijde kan worden geschoven met de constatering "ik heb niets te verbergen".
