Het Financieele Dagblad meldt opschudding binnen KPN over de huidige bonusstructuur voor de periode 2008-2011. Jaarsalarissen van 40 directeuren zouden verdubbeld of verdrievoudigd kunnen worden bij het behalen van bepaalde cash flow targets, mits zij tot 1 mei 2011 aanblijven. Er zou 60 tot 70 miljoen euro voor gereserveerd zijn. Voor de periode na 2011 werkt KPN momenteel aan een nieuwe structuur die moet passen bij ‘een nieuwe strategie die dit jaar opgesteld moet worden’ en bij de ‘maatschappelijke discussie over beloningen’.
Om te beginnen moet duidelijk zijn dat er nog twee zaken meespelen: het contracteinde van CEO Ad Scheepbouwer per 1 juli 2011 en de Back To Growth strategie van begin 2008. Deze loopt tot eind 2010, dus we kijken inmiddels reikhalzend uit naar de bovengenoemde strategie voor 2011 en verder. Er zijn weliswaar een paar targets voor 2011 gegeven, maar we mogen dus binnen een paar kwartalen een strategie-update verwachten. Het is overigens de vraag wanneer we de update precies zullen zien, en of het Scheepbouwer is of zijn opvolger die hem presenteert.
Over hoge beloningen mag ieder het zijne denken. KPN is geen staatsbedrijf en is dus min of meer vrij in het maken van een bonusstructuur. Het is aan de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders om hieraan grenzen te stellen. Wel zijn er vraagtekens te zetten bij de vraag of korte-termijn doelstellingen goed zijn voor een onderneming. Met korte-termijn bonussen en aandelen- en optiebeloningen gaan bestuurders en managers zich als aandeelhouders gedragen, die immers een korte-termijnblik hebben. In een defensieve sector is dat misschien nog niet zo verkeerd. Daar spelen geen technologische uitdagingen zoals in de telecomsector. Ieder jaar moeten gewoon weer meer ijsjes verkocht worden. (Zou de voormalige CFO Marcel Smits daarom teruggegaan zijn naar de voedingssector, met zijn overstap in 2009 naar Sara Lee, waar hij nu sinds een paar dagen niet alleen CFO maar ook interim-CEO is?)
Echter, KPN staat voor een moeilijke fase. Het koperen aansluitnetwerk heeft 100 jaar dienst gedaan en wordt de komende jaren vervangen door glasvezel. Daarmee zit het bedrijf in een unieke fase en een dramatische overgang. Maar de overgang op FTTH wordt zeer geleidelijk doorgevoerd. Reggefiber, KPN’s FTTH-vehikel, is zelfs naar de Europese Investeringsbank verwezen voor externe financiering. KPN is er, vermoedelijk mede door de bonusstructuur, alles aan gelegen om een dip in de vrije kasstroom te voorkomen. Al een paar jaar is de doelstelling 2,4 miljard euro, en dat terwijl de onderneming krimpt (wat omzet, aansluitingen en aantallen werknemers betreft). Op zichzelf een knappe prestatie, maar juist nu zou een dip in de vrije kasstroom goed te verdedigen zijn. De aandeelhouders zouden ongetwijfeld aanvankelijk ‘met de voeten stemmen’, maar van een goed bestuur mag verwacht worden dat het een onvermijdelijke en dramatische ontwikkeling in de historie van het bedrijf (namelijk FTTH) adequaat over de buhne kan brengen.
Private equity investeerders worden er vaak van beschuldigd een onderneming leeg te zuigen. Bezittingen worden verkocht, het bedrijf wordt opgezadeld met torenhoge schulden doordat het zijn eigen overname financiert en vervolgens wordt het verder leeggetrokken met exorbitante dividenduitkeringen. TDC (Denemarken) is een berucht voorbeeld. Het KPN-bestuur moet ervoor waken van hetzelfde beschuldigd te worden. Aan de inkoop van eigen aandelen is inmiddels 8 miljard euro uitgegeven – allemaal om de winst per aandeel te verhogen. In de dramatische fase waarin het nu verkeert, gekenmerkt door een krimpende DSL-markt, moet er een betere bestemming zijn te vinden voor de vrije kasstroom. Een ‘capex spike’ en een ‘free cash flow dip’ zijn dan helemaal geen schande.
