T-Mobile Nederland realiseerde over Q4 van 2011 een omzetsprong van +8,9 procent naar 465 miljoen euro. De mobiele dienstenomzet steeg met 6,4 procent naar 383 miljoen. Beide omzetcijfers werden geflatteerd doordat een omzet vrijviel van 47 miljoen euro doordat belminuten niet meer oneindig doorrollen. Trekken we dit bedrag er af, dan zien we een onderliggende omzetdaling van 2,1 procent en de mobiele dienstenomzet was dan zelfs 6,7 procent lager (zonder het MTA-effect was de mobiele dienstenomzet 3,7% hoger). Echter, in het licht van de recente historie is de daling van de totale omzet niet slecht. Deze is de afgelopen kwartalen namelijk steeds wat harder gedaald op jaarbasis, over Q3 bijvoorbeeld met 4,9 procent. De daling van de dienstenomzet was overigens wel min of meer in lijn met de recente trend.
De gemiddelde dienstenomzet per klant per maand (de ARPU) kunnen we berekenen en bedroeg 25,94 euro (-2,9% op jaarbasis). Dit is echter inclusief de 'revenue catch-up' en als we die er uit halen, blijft slechts 22,75 euro over (-15% op jaarbasis).
Uit de cijfers voor totale omzet en mobiele dienstenomzet volgt overigens ook dat de overige omzet (handsets, Online, MVNO's) met 22 procent gestegen is naar 82 miljoen euro en dat is een opmerkelijk goede prestatie. Deze is vermoedelijk vooral toe te schrijven aan de gestegen verkoop van (duurdere) smartphones.
Wat het effect van het vrijvallen van omzet ('revenue catch-up') op de EBITDA is, is te benaderen met het geven dat de autonome groei ervan 11,5 procent was, d.w.z. exclusief het effect van regulering (MTA) en de 'revenue catch-up'. Voor het MTA-effect alleen kijken we naar KPN Consumer, waar het effect -13 miljoen euro was. Nu is KPN Consumer qua abonnees iets groter maar qua omzet iets kleiner dan T-Mobile. Voor het gemak veronderstellen we het MTA-effect op de EBITDA van T-Mobile gelijk aan -10 miljoen. Al met al komen we dan op een EBITDA (incl. MTA, excl revenue catch-up) van 126 miljoen euro, ofwel een groei van 3,3 procent op jaarbasis. Dat is een stuk zwakker dan vorig kwartaal (+24% op jaarbasis) maar een stuk beter dan de kwartalen daarvoor, toen de EBITDA alleen maar terugliep. De achtergrond hiervan kan gezocht worden in de SAC (subscriber acquisition costs: subsidies op handsets). Deze loopt al kwartalen terug en is met 84 euro fors lager dan een jaar geleden (97 euro) en ruim onder de top van Q1 2010 (137 euro). Vooral bij postpaid klanten daalt het subsidieniveau en staat nu op 183 euro (-27% op jaarbasis), tegenover een piek van 314 euro in Q1 van 2009.
De ontwikkeling van het aantal abonnees was negatief, met 'net addtions' op kwartaalbasis van -26.000, terwijl T-Mobile in de vijf kwartalen ervoor juist abonnees had gewonnen. Op jaarbasis was er nog wel een flinke groei van +8,5 procent.
Het werpt een opvallend licht op de ontwikkeling van de markt als geheel, want alle MNO's verloren in Q4 abonnees: KPN -27.000 (business plus consumer), Vodafone -3.000 en T-Mobile -26.000. Samen is dat goed voor een verlies van 56.000 abonnees. En dat is dan nog inclusief machine-to-machine bij met name KPN, wat vermoedelijk voor positieve groei zorgt; zonder M2M veronderstellen wij dat het aantal SIM’s nog meer is gedaald. Er was wel groei in postpaid (samen +117.000), maar een forser verlies in prepaid (-173.000). Dat is overigens inclusief de abonnees op subbrands, zoals Ben, Simpel en Hyves Mobile bij T-Mobile. Op dit moment is nog niet duidelijk of de markt inderdaad gekrompen is (wij komen hierop begin maart terug met de nieuwe editie van het rapport Dutch Mobile Operators). Meer voor de hand ligt wellicht dat prepaidabonnees van de MNO's de overstap gemaakt hebben naar MVNO's, maar het kan ook zijn dat inactieve abonnees afgevoerd zijn uit de cijfers. Tele2 meldde in ieder geval een winst van 2.000 abonnees, maar met name de grote MVNO's, zoals Lycamobile (op Vodafone) en Lebara (op KPN) zouden in Q4 van hun lage tarieven en de zwakke economie geprofiteerd kunnen hebben.
Ten slotte iets over het gebruik. Het totaal aantal belminuten bij T-Mobile daalde voor het eerst op jaarbasis en kwam uit op 1,993 miljard (-2,7%). Per abonnee komt dat neer op 135 minuten (-11%) en bij postpaid op 201 minuten (-15%). Het aandeel non-voice (SMS + data) op de dienstenomzet was 33 procent, wat hoger was dan vorig jaar (30%), maar lager dan vorig kwartaal (37%). Dat de inkomsten uit SMS dalen, lijkt vast te staan, maar kan hieruit niet exact bepaald worden. Immers, door de ‘revenue catch-up’ (voice) daalt automatisch de bijdrage van non-voice.
Conclusie: T-Mobile profiteert eenmalig van de vrijval van omzet. Corrigeren we daarvoor, dan zien we een relatief beperkte omzetdaling (-2,1%). De omzet per abonnee liep fors terug (ARPU: -15%), wat deels gecompenseerd werd door de groei op jaarbasis van het klantenbestand. Het gebruik van traditionele diensten liep fors terug, zowel voice (belminuten -11%) als, naar wij aannemen, SMS. De EBITDA was hoger dankzij lagere subsidies. Voor de markt als geheel is nu duidelijk dat de MNO's gezamenlijk 56.000 abonnees hebben verloren (vermoedelijk meer, indien M2M geheel buiten beschouwing zou blijven). Nog niet duidelijk is of de groei van de onafhankelijke MVNO's dit compenseert, of dat de totale markt nu gekrompen is (zie ons eerstvolgende DMO-rapport).
