De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft in 2019 meer ingezet op privacy-handhaving, nadat in 2018 voorlichting over de destijds nieuwe AVG (algemene verordening gegevensbescherming) centraal stond. Dat staat in het jaarverslag over 2019. Er werden boetes uitgedeeld wegens privacy-overtredingen en andere corrigerende maatregelen opgelegd. De AP stelt te weinig budget en personeel te hebben om zijn rol als toezichthouder volledig waar te maken en hoopt op budgetuitbreiding dit jaar.
In 2019 focuste de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) meer op handhaving van de privacywetgeving. In 2018 lag de nadruk nog op voorlichting over de nieuwe Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), die in mei dat jaar van toepassing werd. In 2019 was deze periode van coulance voorbij. De AP legde onder meer viermaal een boete op voor in totaal ruim 2,5 miljoen euro. Deze overtredingen betroffen toegang tot medische dossiers, verkoop van ledengegevens, biometrie (vingerafdrukken) en inzagerechten.
Verder legde de AP in 2019 verschillende andere corrigerende maatregelen op, zoals een last onder dwangsom. Daarbij moet een organisatie geld betalen als een overtreding niet binnen een bepaalde tijd is beëindigd. In 2019 startte de AP met 110 onderzoeken, tegenover 20 in 2018. Dat ging onder meer over het gebruik van tracking cookies en ongewenste reclame gericht op zzp’ers.
Ingrijpen achter de schermen
De AP heeft vorig jaar ruim 2.000 keer ingegrepen naar aanleiding van een privacyklacht of datalek – een verdubbeling ten opzichte van 2018. Zo werden er gesprekken met de betreffende organisaties gevoerd of een waarschuwingsbrief gestuurd. Vaak is dat al genoeg om een overtreding te laten stoppen, stelt AP-voorzitter Aleid Wolfsen. "Er gebeurt dus bij ons veel achter de schermen dat niet heel zichtbaar is, maar wel degelijk impact heeft.”
Uit het enorme aantal privacyklachten dat de AP in 2019 ontving over organisaties (bijna 28.000), blijkt hoe belangrijk mensen hun privacy vinden, maar ook vaak zij in de praktijk tegen problemen aanlopen met organisaties die hun persoonsgegevens verwerken.
Wolfsen: "De tijd van 'ik heb niets te verbergen' is voorbij. Dit blijkt ook uit onderzoek dat wij begin 2019 lieten doen: maar liefst 94 procent van de Nederlanders maakt zich zorgen over de bescherming van zijn of haar persoonsgegevens. En dat is terecht gezien het aantal klachten dat wij krijgen.”
Advies over privacy
De AP is in 2019 doorgegaan met uitleg geven over de privacywetgeving. Naast de dagelijkse beantwoording van vragen aan de telefoon, voerde de AP bijvoorbeeld speciaal voor het mkb de campagne ‘Wat betekent privacy voor jou(w bedrijf)?’. Ook lanceerde de toezichthouder voor jongeren de game ‘Ben jij je telefoon de baas?’. Meer dan 180.000 jongeren speelden deze game.
Een andere belangrijke taak van de AP is adviseren over geplande nieuwe wet- en regelgeving. In 2019 bracht de AP 105 keer advies uit, onder meer over kredietregistratie, preventieve schuldhulpverlening en samenwerkingsverbanden.
De AP werkt intensief samen met Europese en internationale partners bij onder meer klachten, datalekken en onderzoeken. Dit gebeurt in de eerste plaats binnen de European Data Protection Board (EDPB). In 2019 werd AP-voorzitter Aleid Wolfsen verkozen als éé van de twee vicevoorzitters van de EDPB.
Te weinig budget
Aleid Wolfsen stelt dat de toezichthouder te weinig geld en mensen heeft. “Mensen kunnen zelf veel doen om hun privacy te beschermen. Maar uiteindelijk kunnen ze het niet alleen. Daarom hebben ze de AP nodig als stevige toezichthouder. Helaas kunnen wij door gebrek aan budget en personeel niet alles waarmaken." Zo loopt de wachttijd op bij onder meer de behandeling van privacyklachten en de goedkeuring van BCR (bindende bedrijfsvoorschriften).
"Dit raakt ons diep, aldus Wolfsen. "Wij vinden dat mensen erop moeten kunnen vertrouwen dat organisaties zorgvuldig omgaan met hun gegevens. Als AP maken we ons daar dan ook iedere dag opnieuw sterk voor. Momenteel loopt er onderzoek naar ons budget, waarvoor wij samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid opdracht hebben gegeven. Wij hopen van harte dat de uitkomst hiervan onze positie – en dus die van alle burgers in Nederland – grondig zal versterken."
