De linkse partijen blijven sceptisch over de samenvoeging van NMa, Opta en Consumentenautoriteit, bleek op 15 september in een debat over toezicht. PvdA en D66 willen niet dat de fusie ten koste gaat van de omvang en de effectiviteit van het toezicht. De fracties zijn bezorgd dat er aan de nieuwe toezichthouder een bezuiniging wordt opgelegd die groter is dan de te verwachten synergievoordelen. “Terwijl de toezichthouders toch al krap in hun jasje zitten”, zei Martijn van Dam, (PvdA) refererend aan de doorlooptijden bij de NMa.
Hij wil de toezegging dat er niet meer bezuinigd wordt dan de efficiencywinst. D66-woordvoerder Kees Verhoeven sluit zich daarbij aan. Ten tweede vindt Van Dam de wettelijke status van ‘klein zbo’ niet voldoende. In dat model is het bestuur van de nieuwe toezichthouder onafhankelijk benoemd, maar valt het personeel onder het ministerie. Van Dam haalde een conflict tussen Opta en toenmalig minister Laurens-Jan Brinkhorst (EZ) voor de geest. “Destijds mat Opta zich een proactievere rol aan, tot ongenoegen van de minister. En ineens enkele jaren later, komt het personeel ineens onder EZ te vallen.”
VVD-lid Afke Schaart noemt de samenvoeging een goed idee wegens de te verwachte bezuiniging van 7 miljoen euro en het feit dat regels en procedures worden samengevoegd. Ook zij ziet echter liever een echte zbo. Ad Koppejan (CDA) wil met name een duidelijke scheiding tussen beleid en uitvoering, omdat de NMa soms te veel op de stoel van de wetgever gaat zitten. De NMa blokkeert de politiek gewenste samenwerking tussen garnalenvissers, of laat niet toe dat boeren samenwerken en aanbiedersmacht vormen, terwijl hun ‘tegenstanders’ de supermarkten, via hun inkoopcombinaties en schaalgrootte over veel kopersmacht beschikken. Op dat laatste, het gedragstoezicht, wil ook GroenLinks een duidelijke uitleg. Verhagen liet in een reactie weten dat de scheiding tussen beleid en toezicht geborgd is, maar ook dat de nieuwe toezichthouder onafhankelijk is. "Er zijn geen doorslaggevende argumenten om verder te gaan dan een klein zbo."
De instellingswet is in de maak en wordt binnenkort naar de Raad van State gezonden. Naar verwachting komt de Raad van State nog dit jaar met een advies. Naast de instellingswet komt er in de loop van 2012 een materiële wet, waarin de details worden geregeld. Verhagen zegt toe dat in die materiële wet ook gekeken zal worden met gedragstoezicht, ook in oligopolistische markten. Het consumententoezicht wordt juist versterkt, zegt hij.
De Tweede Kamer heeft niet aangedrongen op een nieuw debat (een voortgezet AO), maar wacht de wetsvoorstellen voorlopig af.
