De ACM heeft geen verboden prijsafspraken vastgesteld in het onderzoek naar de mobiele operators, maar stelt wel dat er risico's zijn. De operators hebben beterschap beloofd en daarover afspraken gemaakt die voor drie jaar gelden. Publieke uitlatingen van partijen over toekomstig marktgedrag leveren mogelijk mededingingsrisico's op, stelt de ACM vast.
Voorbeelden zijn uitlatingen op congressen of in vakbladen over voorgenomen prijsverhogingen of verslechteringen van commerciële voorwaarden voor consumenten, zonder dat hier definitieve besluitvorming aan ten grondslag ligt. Op het moment dat dergelijke publieke uitlatingen door concurrenten worden omarmd, zou dit kunnen leiden tot afstemming van marktgedrag waardoor consumenten worden benadeeld, stelt de toezichthouder.
KPN, T-Mobile, Vodafone en hebben aan ACM toegezegd dat ze zich van dergelijke uitlatingen zullen onthouden om ieder risico van ontoelaatbare afstemming in de toekomst te voorkomen. Deze afspraak komt te staan in de compliance programma's. Ook zal hier via trainingen van medewerkers extra aandacht aan worden geschonken. De ACM zal hierop controleren.
Toezegging na onderzoek
De ACM heeft het onderzoek in juni 2013 afgerond en daarna een onderzoeksrapport aan de operators gestuurd. In reactie daarop hebben die in augustus en september een formele toezegging gedaan. De toezegging is verwerkt in een concept toezeggingsbesluit, dat ter inzage ligt en waar iedereen, dus niet alleen marktpartijen, op mogen reageren. Nadat de termijn van terinzagelegging is verstreken, beslist het Bestuur, mede aan de hand van de naar voren gebrachte zienswijzen, op de aanvraag voor het bindend verklaren van de toezegging.
Zodra dat besluit definitief is, zijn de operators eraan gehouden. De ACM zal op haar beurt afzien van onderzoek, van een rapport, van een boete of last onder dwangsom. Het besluit tot verbindendverklaring bevat geen oordeel over de verenigbaarheid van het gedrag met de mededingingsvoorschriften. Het contract geldt voor drie jaar.
De toezegging is een van de instrumenten die de ACM tot haar beschikking heeft. Het past bij de huidige stijl van werken, probleemgestuurd en probleemoplossend toezicht. Het betekent in dit geval dat een langdurige juridische procedure vermeden wordt. In een eerdere kartelzaak duurde het ruim tien jaar voordat de boetes door de hoogste rechter definitief werden gemaakt.
Risico's op afstemmend gedrag
Anders geformuleerd de toezegging betekent niet dat de ACM vindt dat er een overtreding is geweest. Het nu gepubliceerde conceptbesluit wijst wel op de risico's in de markt. Die worden zowel abstract beschreven (Het Prisoner's Dilemma), maar ook in twee concrete gevallen.
Tijdens het congres Telecom Time in 2008 heeft KPN gezegd weer aansluitkosten te willen rekenen. Een directeur van Vodafone zei in het openbaar te hopen dat KPN zou doorzetten, wat je zou kunnen uitleggen als een aanmoediging. Uit het ACM-onderzoek is gebleken dat Vodafone al een dag later een analyse had gemaakt van de effecten. KPN voerde de aansluitkosten op 1 januari 2009 weer in, de andere twee volgden in april.
In het vakblad Telecom Time van mei 2009 maakte een KPN-directeur bekend dat KPN het over een andere boeg ging gooien: niet meer sturen op marktaandeel, maar op marktwaarde. Daaruit volgt dat stapsgewijs de SAC/SRC zouden worden verlaagd. "we beginnen, en als de concurrentie volgt, dan zetten we door". Ook dit interview werd door de concurrentie uitgespeld en op strategisch niveau besproken, blijkt uit de correspondentie die de ACM heeft onderzocht.
