Wat is 5G?
Om te beginnen de uitdagingen, misschien wel de 'elephants in the room'. 5G geeft een aantal fundamentele vragen te beantwoorden.
- Technologie. Veel netwerken die nu gelanceerd worden als 5G zijn voor een groot deel gebaseerd op 4G-technologie. Op zichzelf is dat geen probleem, of het moest zijn voor een nieuwkomer zonder 4G-netwerk, zoals Rakuten in Japan.
- De doelstellingen van 5G zijn niet volledig gehaald. Een landelijk dekkend netwerk, geschikt voor vele miljoenen devices, met snelheden van 10 Gbps en een latency van 1 ms zit er nog niet in. Daarnaast nemen de mogelijkheden van 4G toe (het lijkt een dakpanproces, waarbij opeenvolgende technologieën elkaar overlappen). Alles wat nu met 5G mogelijk is, is ook mogelijk met 4G+.
- Verdichting (small cells, glasvezel backhaul, decentrale data centres) gaat nog jaren in beslag nemen.
- Kleven er gezondheidsrisico's aan 5G-signalen?
- De theoretische mogelijkheden zijn prachtig en eindeloos maar er is geen sprake van consensus over wat 5G gaat doen. Gaat het om vervanging van 4G, van vaste netwerken of van IoT-netwerken? Sommige toepassingen lijken vergezocht of zelfs kansloos (zie onder) - oordeel zelf.
Vervolgens de verdiensten van 5G. Op papier zijn de mogelijkheden onbeperkt. De vendors, zoals Huawei en Nokia, maar ook instanties zoals de GSMA schilderen een toekomstbeeld met talloze toepassingen. Het bureau Strategy Analytics was voorzichtig en wees erop dat het eerder om capaciteit, efficiency en marktsegmentering gaat dan om nieuwe inkomstenstromen. Een belangrijke constatering kwam van Verizon: het energiegebruik door 5G-netwerkapparatuur en handsets is slechts 10 procent van dat van 4G.
Netwerken
Over de lancering van 5G-netwerken zijn we kort, ook al is dat het terrein waar het meeste gebeurt. We noemen er een paar.
- AT&T wil in 2020 een landelijk netwerk hebben, in sub-6 GHz spectrum. Verizon lanceert zijn 5G 'Ultra Wideband Network' in 30 steden in 2019. Het Verizon 5G Home netwerk (voor FWA) zal in H2 2019 zijn bereik uitbreiden.
- Ook T-Mobile US gaat 5G introduceren. Het wil FWA-diensten (vast internet) aanbieden waar het netwerk meer capaciteit heeft dan wat er naar verwachting geconsumeerd wordt. Dat zou gelden voor 52 procent van de postcodes. De lancering in 30 steden vindt plaats in H2 2019. Sprint wil zijn netwerk in mei 2019 activeren in vier steden, gevolgd door vijf in juni.
- Telekom DE kondigde Berlijn aan als eerste gebied voor een 5G-netwerk. Daarna volgen Hamburg en Darmstadt. T-Mobile Nederland wil van Den Haag de eerste 5G-stad en tevens een smart city maken. Vervolgens kwam Deutsche Telekom met het plan om op korte termijn 150 antennes neer te zetten in zes landen, waaronder Nederland. In vijf van deze landen (Duitsland, Oostenrijk, Polen, Griekenland en Nederland) moet 5G in 2025 een dekking bereiken van 95 procent van het land en 99 procent van de bevolking.
- Swisscom wil in 2019 een netwerk live hebben in 60 steden. O2 UK (Telefonica) lanceert 5G volgens plan in de vier hoofdsteden van het VK.
- Rostelecom en Megafon bouwen een gezamenlijk netwerk.
Diensten
De diensten en toepassingen (use cases) zijn interessanter. Niet alle inspanningen zijn overtuigend (welk probleem lost het op?) maar vanuit het oogpunt van winst van efficiency en productiviteit kan op dit moment niets bij voorbaat afgewezen worden. Enkele voorbeelden:
- Verizon levert connectivity aan Disney op afgelegen produktie-lokaties. Telenor zoekt het eveneens in film. Bioscopen zouden via 5G films kunnen binnenhalen. NTT demonstreerde 4K en 8K video over 5G. DoCoMo liet een systeem zien van gezichtsherkenning. KDDI liet dat ook zien, met als toepassing surveillance op een trein. Surveillance is een toepassing die ook bij het Italiaanse Fastweb (Swisscomdochter) centraal staat. Vodafone Deutschland test TV-over-5G. Zowel Verizon als Turkcell zet in op drones. Bij de laatste moeten 4K 360 graden video leveren aan VR-headsets.
- Bellen over 5G, al of niet met video, werd gedemonsteerd door diverse partijen (Bouygues, T-Mobile US, Vodafone, SingTel en Optus, Wind Tre).
- Optus (Australië) lanceerde een 5G-netwerk voor FWA-diensten. Sunrise (Zwitserland) komt al in maart dit jaar met een FWA-dienst. Deutsche Telekom introduceert het begrip 'campus networks' (luchthavens, warenhuizen, ziekenhuizen, fabrieken, etc.), waarvoor het 5G-toepassingen ziet.
- Telstra ziet een rol voor 5G in het bankfiliaal van de toekomst. MasMovil wil er drones mee aansturen die uitrukken voor de brandweer. Voor Telecom Italia is gaming een belangrijke markt voor 5G. Orange Espana wil robots aansturen via 5G.
- OnePlus lanceerde een '5G Apps of Tomorrow' programma, een oproep aan ontwikkelaars om ideeën aan te dragen.
Strategische visies
Nog interessanter zijn de strategische plannen rond 5G.
- Verizon formuleerde in januari 8 'currencies' van 5G, op vier gebieden: A. Een pieksnelheid van 10 Gbps en een throughput piek van 10 Tbps per kierkante km, B. Mobiliteit tot 500 km/hr, een device-dichtheid to 1 miljoen devices per vierkante km, C. Energiebesparing en snelle dienstenintroductie, D. Een latency end-to-end van 5 ms en een betrouwbaarheid van 'five 9s'.
- In februari volgde van Verizon een strategie-update, met een belangrijke plaats voor 5G. Vanaf 2020 denkt de onderneming een betekenisvolle omzet te genereren en vanaf 2021 moet deze aan de ondernemingsgroei bijdragen.
- Sunrise beperkt zijn 5G-visie niet tot FWA ('5G at home') maar voegt er '5G on the go' en '5G for business' aan toe.
- Het Deense Ministerie van Energie kwam met een '5G Action Plan for Denmark', gebaseerd op spectrum, aanleg, regulering en toepassingen.
- Nokia publiceerde zijn eerste Maturity Index, de weerslag van een survey onder 50 operators met 'best practices' voor planning en aanleg als doel. Men concludeert dat er zes to acht 'use cases' zijn waarop operators zich concentreren: multi-gigabit mobile connectivity, connected cars & autonomous vehicles, tactile internet experiences (AR, VR), critical healthcare monitoring, smart city (apps like lighting), smart home services.
- We noemen ten slotte Open Signal, dat 5G (tegen de consensus in) primair nodig acht om de vollopende 4G-netwerken te vervangen. Om deze claim te ondersteunen liet het onderzoek zien waaruit blijkt dat er grote verschillen zijn tussen 'peak' en 'off-peak' snelheden op 4G. Het kan in de tientallen Mbps lopen.
Handsets en 6G
Ten slotte de handsets. Volgens bronnen zou een 5G-handset een meerprijs moeten hebben van zo'n USD 80. 5G-smartphones zijn aangekondigd door o.a. ZTE, Oppo, LG, Xiaomi, Huawei en (in prototype) OnePlus.
Naast dit alles waren er ook wat kleine ontwikkelingen rond 6G, nog afgezien van een tweet van President Trump die leiderschap van de VS in 5G en 6G wenst, was er iets te melden over technologie (mogelijk vormt quantum computing de basis) en zou 6G 5G voorbijstreven op het gebied van capaciteit en energiezuinigheid. LG richt een research lab op en een eerste (?) 6G-congres vindt al in maart 2019 plaats, georganiseerd door de Universiteit van Oulu (Finland).
Op 28 november organiseren wij ons jaarlijkse congres Telecom Insights, deze keer volledig in het teken van 5G.
