Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) geeft antwoord op schriftelijke vragen van CDA en VVD over de radiotelescoop in Westerbork en dreigende verstoring door windmolens en 5G. Het kabinet vindt grootschalige wetenschappelijke infrastructuur belangrijk, maar beschermt die niet met nationaal beleid.
Marco de Vos is directeur van Astron, de wetenschappelijke instelling die de LOFAR radiotelescopen beheert. Daaronder vallen de richtbare schotelontvangers op het terrein van Kamp Westerbork en een netwerk van onderling verbonden antennes in het vrije veld, de Square Kilometer Array (SKA). Die luisteren naar zwakke radiosignalen uit de ruimte. In het Dagblad van het Noorden van 8 januari 2020 luidde hij de noodklok over twee bedreigingen: zowel mobiele antennes als windmolens produceren elektromagnetische straling die de zeer gevoelige radioastronomie kan hinderen, afhankelijk van frequentie en sterkte.
De huidige bescherming is afhankelijk van regionaal beleid en vergunningverlening, er is geen specifiek nationaal beschermingsbeleid, meldt minister Van Engelshoven van OCW, mede namens EZK. In de Nationale Omgevingsvisie wordt grootschalige wetenschappelijke infrastructuur als Nationaal Belang opgenomen. Als een nationaal belang in het geding komt, zal het Rijk in eerste instantie zoveel mogelijk in goed overleg met mede-overheden zoeken naar oplossingen. Op grond van dit nationale belang kan het Rijk ook nadere maatregelen nemen in het Omgevingsbeleid om het nationale belang indien nodig te beschermen.
Zone voor 700 MHz-uitrol
OCW noemt windmolens helemaal niet, wel de 700 MHz-vergunningen. Op dit moment doet Astron onderzoek naar mogelijke effecten door 5G op de Westerbork Synthese Radiotelescoop (WSRT). Dat onderzoek is nog niet afgerond. Het gaat hierbij specifiek over enkele van de onlangs geveilde 700 MHz-vergunningen. Uit voorzorg heeft het Agentschap Telecom al een beschermingszone van 10 km ingesteld rond de telescopen in Westerbork. Die zone was al bekend voor aanvang van de veiling. De mobiele operators moeten overleggen voordat ze hun 5G-dienst activeren.
Astron heeft overigens plannen om de SKA-antennes te koppelen met vergelijkbare antennes in Zuid-Afrika en Australië. Door tijdsverschillen nauwkeurig te meten, fungeert het netwerk als een antenne zo groot als de Aarde. Astron ziet dit tevens als oplossing voor de door haar veronderstelde negatieve effecten van de uitrol van 5G voor de WSRT. Die negatieve effecten voorziet het kabinet niet.
