NLkabel reageerde onlangs op de plannen van Overijssel om de uitrol van open en supersnel breedband in de provincie te stimuleren. De branchevereniging ziet twee taken weggelegd voor de overheid: het aanmoedigen van de ontwikkeling van nieuwe diensten (e-health, e-learning, e-government, etc.) en het financieel steunen van de aanleg van breedband in buitengebieden. Geheel ander nieuws kwam van het grootste kabelbedrijf van België, het beursgenoteerde Telenet waarin UPC-moeder Liberty Global een meerderheidsbelang van 50,5 procent heeft. Telenet kwam met een gebruikersonderzoek waaruit blijkt dat de zwaarste gebruiker (in de periode juli-augustus) in één maand maar liefst 2,7 TB aan verkeer genereerde. Daarnaast waren er nog zeven gebruikers die boven de 1 TB zaten. De top 25 van zwaarste gebruikers kwam uit op gemiddeld 1 TB per maand per verbinding.
Het is de vraag of Overijssel aan de oproep van NLkabel, om gezamenlijk buitengebieden te ontsluiten, gehoor zal geven want de kabel biedt geen open netwerk. Overijssel stelt dat als randvoorwaarde, waarmee het lokale kabelbedrijf (Ziggo) zich al bij voorbaat diskwalificeert. Het is ook de vraag waarom netwerkoperators hun beste klanten steevast als ‘bandwidth hogs’ omschrijven. Enerzijds maakt Telenet goede sier met de cijfers, want het laat zien wat het Belgische HFC-netwerk allemaal vermag. Anderzijds hanteert Telenet een ‘fair use’ policy, die het Telenet vrijstaat om de snelheid terug te brengen naar 512 kbps bij excessief gebruik, gedefinieerd als meer dan het dubbele van wat de gemiddelde abonnee van hetzelfde pakket gebruikt. Doel van Telenet is dan ook zijn zware abonnees te stimuleren naar duurdere pakketten over te stappen.
Maar er is meer. Op een bepaald niveau houden de berichten over NLkabel en Telenet verband: er is in beide gevallen sprake van ‘cherry picking’. Ziggo weigert zonder overheidssteun niet-rendabele gebieden aan te sluiten en concentreert zich blijkbaar liever op verstedelijkte gebieden. En ISP’s zoals Telenet bedienen liever de gemiddelde gebruiker, die niet in de buurt komt van het dataverkeer dat door de ‘bandwidth hogs’ gegenereerd wordt. In beide gevallen gaat het om klanten die goed zijn voor een brutomarge van minimaal 80 procent. Als Ziggo op eigen initiatief de laatste Overijsselse boederijen zou aansluiten, en als Telenet grootverbruikers naar zich toe zou trekken, zou de brutomarge wel eens onder druk kunnen komen te staan.
Op zichzelf is het gedrag van Ziggo en Telenet volstrekt rationeel, gegeven het feit dat we de telecommarkt aan private en beursgenoteerde ondernemingen overlaten (Ziggo wil volgend jaar naar de beurs) die rekening hebben te houden met de nukken van de aandelenmarkt: een korte-termijnvisie. Ook daar is op zichzelf niets mis mee. Zo werkt de beurs nu eenmaal. Met een paar muisclicks heeft de belegger zijn aandelen Liberty Global zo omgewisseld in aandelen KPN, Vodafone, Deutsche Telekom – noem maar op. Dat effect wordt nog versterkt doordat bestuurders met aandelen en opties beloond worden en zich daardoor als aandeelhouder gaan gedragen en een korte-termijnbeleid gaan voeren. Niets menselijks is ons immers vreemd – ook een CEO wordt niet in de eerste plaats gedreven door waardemaximalisatie van zijn onderneming maar door maximalisatie van iets anders: zijn eigen salaris.
Resteert de vraag: moet de overheid iets doen aan het gedrag van ‘cherry picking’? In de praktijk is het antwoord ja en zijn er fondsen waaruit operators met een ‘universal service obligation’ (USO) of Universele Dienstverplichting (UD) kunnen putten voor het aansluiten van buitengebieden. Tot zover is er niets nieuws onder de zon, maar vooralsnog gaat USO/UD alleen op voor de voormalige PTT, de ‘incumbent’ (vertaald: gevestigde) telecomaanbieder. Het bovenstaande suggereert dat USO/UD wellicht moet worden doorgetrokken naar de televisiemarkt, waar de kabel feitelijk de incumbent is, en naar de breedbandmarkt, waar beide spelers (voormalige PTT en kabel) aangemerkt kunnen worden als incumbent. Zeker nu allerlei instanties de aanleg van supersnel breedband propageren voor het stimuleren van de kenniseconomie en de economische groei en voor het afremmen van klimaatverandering. Dat operators dit niet uit eigen beweging doen is, zoals we boven concludeerden, volstrekt rationeel want het zou de marge onder druk zetten, maar voor de overheid en de politiek is het een reden om zich met de markt te bemoeien. Het is echter de vraag of lokale politici hier iets mee kunnen. Ook zij hebben immers een tamelijk korte-termijn visie, met een verkiezingscyclus van vier jaar. De echte lange-termijnvisie zal dan ook moeten komen van instanties als de EC, de OECD, de ITU en UNESCO. De laatste twee werken momenteel aan breedbanddoelstellingen voor de hele wereld en mogelijk kunnen zij ervoor zorgen dat breedband de status van USO/UD krijgt.
