De Europese Commissie streeft naar een gemeenschappelijke interne markt voor elektronisch betalen. Er is een publieke consultatie geopend over elektronisch betalen en in het verlengde daarvan, online en mobiel betalen. Een bijbehorend discussiestuk leest echter meer als een aanklacht over alles wat er mis is met de huidige betaalsystemen. Mobiel betalen is daar geen wondermiddel voor.
Er worden drie vormen van elektronisch betalen gedefinieerd: met een pinpas, via internet en mobiel. Ze zijn verweven, want betalen via internet omvat ook de ‘card not present’ transacties. Mobiel betalen kan zowel een alternatief zijn voor een online betaling, als voor een betaalpas, wanneer er NFC wordt gebruikt bij de kassa. Betalen met pinpas is bekend, online is in opkomst en de laatste staat nog in de kinderschoenen. Het potentieel wordt echter door iedereen onderkend.
De EC is echter bezorgd over fragmentatie en gebrek aan standaarden. Er zijn wel Europese standaarden voor overboekingen en incasso, maar niet voor kaart, online en mobiele betalingen. Visa Europe en MasterCard zijn in veel landen actief, maar daarnaast zijn er nog systemen die alleen in één land werken. Een pinpas op zo’n lokaal systeem werkt dus niet in andere landen. Verder is het lastig of zelfs onmogelijk om een contract te sluiten met een financiële dienstverlener uit een ander land, voor zowel consument als winkelier.
Daarnaast gaat de Commissie in op de tarieven. Bij een elektronische betaling zijn twee banken betrokken, een die het geld vrijgeeft namens de koper en een die het in ontvangst neemt voor de verkoper. Die banken brengen elkaar daarvoor transactiekosten (multilateral interchange fees, MIF’s) in rekening, die echter grotendeels tegen elkaar weggestreept kunnen worden. Die tarieven zijn volgens Brussel te hoog en te ondoorzichtig.
De Europese Commissie heeft het bevorderen van de interne markt als doel gesteld en het is dan ook logisch dat zij die drempels wil verlagen. De Commissie kijkt met trots naar de ontwikkeling van GSM, dat van Europese standaard is uitgegroeid tot een wereldwijd ecosysteem. Brussel hoopt de ontwikkeling van mobiel betalen te kunnen bijsturen door al vroeg in te grijpen. De markt voor mobiele betalingen staat nog in de kinderschoenen, maar er zijn al volop tekenen dat er vergelijkbare ‘problemen’ opduiken.
Voor mobiel betalen is een verregaande integratie nodig van de mobiele wereld en de financiële wereld. De fragmentatie ligt ook hier op de loer. Er worden wel standaarden ontwikkeld en in veel EU-landen hebben de belangrijkste marktspelers een joint venture opgericht. Maar dat verhindert niet dat er per land betaalplatforms ontwikkeld worden, die alsnog via multilaterale afspraken en API’s op elkaar zullen moeten worden aangesloten. Mobiel betalen krijgt niet alleen te maken met MIF’s, maar ook met tarieven voor dataroaming, terwijl de Commissie over beide ontevreden is.
Een grotere kwestie is echter dat de financiële en mobiele spelers al jaren strijden om de controle over het ecosysteem. Ze hebben elkaar nodig, omdat ze elkaars infrastructuur niet kunnen dupliceren. Beide kanten voelen daarnaast nog de druk van OTT-spelers als Google en PayPal.
Dat heeft echter niet geleid tot samenwerking, maar tot een situatie waarin iedereen zijn positie maximaal probeert uit te buiten door nieuwe drempels op te werpen. De financiële partijen beschermen hun infrastructuur en hun bestaande relaties. Mobiele operators willen dat de applicaties in de mobiele telefoon komen te zitten op de simkaart, waarover ze volledige controle hebben.
Het is nog geen uitgemaakte zaak dat concurrenten ook toegang krijgen tot de hardware van de telefoon, of de betaalrekening van de gebruiker. De Europese Commissie zal dus zware druk moeten uitoefenen om partijen tot samenwerking te verleiden of om het af te dwingen.
Je kunt je zelfs afvragen hoe relevant het is dat consumenten makkelijker kunnen betalen in andere landen. Een Europese standaard verandert niets aan het feit dat consumenten hun geld grotendeels lokaal uitgeven. Men gaat niet naar een kapper of groenteman in een andere stad, laat staan in een ander land. Alleen de grensstreek is wat dat betreft een uitzondering.
Ook webwinkels richten zich meestal op één land, met een aanbod dat is aangepast aan taalgrenzen en lokale smaken en omdat anders de verzendkosten de pan uitrijzen. Dat zet een natuurlijke rem op het grensoverschrijdend betalingsverkeer. Dat zal met mobiel betalen niet anders zijn, ook omdat het wordt gekoppeld aan aanbiedingen, klantenkaarten spaaracties.
