We plaatsen hierbij een aantal kanttekeningen.
Ten eerste de rol van de overheid. Aangezien de telecomsector geprivatiseerd is, is er voor overheidsbemoeienis eigenlijk geen ruimte (afgezien van reguleren, faciliteren e.d.). Alleen waar de markt faalt, zoals in witte gebieden, kan de overheid interveniëren.
Op de tweede plaats kan een vraagteken geplaatst worden bij het bestaan van witte gebieden, ook al is dat praten achteraf. Een politieke keuze zou mogelijk geweest zijn om partijen die infrastructuur aanleggen te verbieden aan 'cherry picking' te doen. Dat leidt immers in potentie tot een 'digital divide' tussen dicht- en dunbevolkte gebieden. Het is de vraag of hiervoor politieke wil bestaat en het is tevens de vraag of een aanpak realistisch is om meenemen van buitengebieden te verplichten. Denk bijvoorbeeld aan lokale initiatieven zoals LomboXnet en Breedband Arnhem: eigenlijk doen zij ook aan 'cherry picking', maar niemand zal hen willen verhinderen te doen wat zij doen: ETTH en FTTH aanleggen in geselecteerde wijken in Utrecht resp. Arnhem.
Op de derde plaats kan men zich afvragen of de burger in buitengebieden mee zou moeten betalen aan de meerkosten van FTTH. In steden liggen deze onder de 1.000 euro per aansluiting, maar in buitengebieden drie, vier of meer keer hoger. De een zal zeggen: deze bewoners moeten meebetalen, dat is de prijs die zij betalen voor wonen in een dergelijk gebied. De ander zal wijzen op de 'digital divide': bijvoorbeeld boeren mogen niet ten achter worden gesteld. En verdere verstedelijking moet tegengegaan worden door te voorkomen dat wonen in witte gebieden (nog) duurder wordt.
Draadloos
Hoe het ook zij, er is ook nog een andere mogelijkheid: een draadloze verbinding. Technisch gesproken is dat inferieur, maar de kosten zijn vele malen lager en de aanleg vlotter. Greenet is een voorbeeld van een partij die dit aanbiedt, op basis van WiMAX of LTE (van Tele2) technologie. Het signaal komt vanaf een opstelpunt dat via een straalverbinding gevoed wordt door een glasvezelkabel die ergens in de regio eindigt. Consumenten betalen 40 euro per maand (excl. BTW) voor een 30/15 Mbps internet-only abonnement. A propos: daarmee is meteen voldaan aan de Digitale Agenda van Europa.
De kansen voor dit business model zijn evident:
- Witte (of grijze) gebieden zijn er voldoende (overigens: buiten Nederland nog veel meer, zoals in Slovenië).
- Het leggen van glasvezel van een bestaande ring naar een 'handige' lokatie moet in veel gevallen mogelijk zijn. Hiervoor is Eurofiber op papier een ideale kandidaat, die het graafwerk zo kan richten dat ook andere toepassingen mogelijk worden, zoals FTTO (bedrijven) en FTTS (mobiele opstelpunten).
- Bewoners in deze gebieden zullen in de meeste gevallen TV kijken via satelliet of Digitenne. Dat maakt CanalDigitaal (M7 Groep) op papier een goede co-marketing partner.
De beperking van het model zit vooral in de prijs: draadloos, met name als het om LTE gaat, aanbieden als 'fixed-line replacement' is alleen mogelijk als het qua prijs niet te ver boven die van de breedbandmarkt ligt en als er geen datacap is. Dat zorgt ervoor dat een bestaande LTE-operator niet snel deze markt zal betreden omdat het daarmee zijn mobiele klantenbasis zou kunnen kannibaliseren.
Conclusies
Politieke keuzes uit het verleden hebben de samenleving opgezadeld met witte gebieden. Als de overheid bereid is geld te steken in 'rural FTTH', dan valt daar weinig tegenin te brengen. Behalve dat een draadloze verbinding aanzienlijk goedkoper is, zeker op de korte termijn. De burger en de Digitale Agenda zijn daarmee gediend.
Bestaande operators hebben een kannibalisatieprobleem, waardoor deze oplossing aan kleinere partijen moet worden overgelaten, zoals Greenet (eventueel via samenwerking met bijvoorbeeld Eurofiber en M7). Als ook deze categorie niet succesvol mocht zijn in het ontsluiten van het buitengebied, dan is de vraag of de overheid alsnog bereid is te interveniëren en geld te steken in 'rural FTTH'.
