Eurocommissaris Neelie Kroes schermde tijdens een ETNO-bijeenkomst in Brussel met erg duistere scenario's wanneer telecomoperators in de EU-lidstaten niet snel hun netwerken upgraden, met een lage economische groei voor langere tijd als grootste angst. Meer Kabel met 120 Mbps dus, meer VDSL2 (met technieken zoals pair bonding en vectoring is al 80 Mbps mogelijk) en daarnaast natuurlijk een verdere uitrol van glasvezel. Kroes hield zich tegelijk op de vlakte als het gaat om netneutraliteit. De ETNO-leden willen een opdeling van internet in een basisversie en een betere, betaalde versie. We behandelen beide onderwerpen.
In een speech tegenover CEO's van telecomoperators die lid zijn van ETNO (European Telecommunications Network Operators) stelde Kroes dat de EU momenteel ernstig achterloopt op de VS, China of Japan. In de VS zou in potentie al 80 procent van de huishoudens in potentie over een internetverbinding van 100 Mbps of meer kunnen beschikken (dus nog niet in de praktijk hebben), terwijl in Japan al 20 miljoen huishoudens een FTTH-verbinding hebben en China eind 2012 zo'n 35 miljoen huishoudens van glas wil voorzien. Onduidelijk is waar Kroes die 80 procent vandaan heeft.
In de EU zou slechts één procent van alle huishoudens al over een breedband internetverbinding van 100 Mbps of meer beschikken (in Nederland is dat volgens Kroes circa 2,1%). Gaan Europese telecomoperators niet snel 200 miljard euro tot 202 investeren in upgraden van hun netwerken, dan wacht Europa een grote digitale kloof, permanent lage economische groei en een niet meer in te halen achterstand op andere landen en regio's. Kroes schermde met het inzetten van een door de Europese Investeringsbank ondersteund technologiefonds, het CEF (Connecting Europe Facility), waarmee de Europese Commissie jaarlijks tot één miljard euro aan leningen wil verstrekken. Zo moeten private-publieke investeringen in netwerken gestimuleerd worden, zonder dat het de EU of zijn lidstaten geld kost in deze economisch mindere tijden.
Sterker nog, Kroes verwacht dat investeringen door overheden in betere en snellere netwerken geld opleveren. Direct via rente op de leningen, indirect bijvoorbeeld omdat overheden met behulp van snellere netwerken tot 100 miljard euro per jaar aan kosten kunnen besparen via eProcurement. Andere ontwikkelingen zoals cloud computing moeten de Europese economieën met nog eens honderden miljarden euro's doen groeien. Mits operators tenminste de beurs trekken en die netwerken upgraden.
Nu is het streven van Kroes naar een win-win situatie voor alle partijen (overheden, bedrijfsleven, burgers) toe te juichen. Er is ook nagedacht over publieke (EU-)investeringen zonder dat dit weer op geld weggeven lijkt, iets waar je nu bij EU-lidstaten niet mee moet aankomen. Telecomoperators krijgen de boodschap dat ze het niet allemaal alleen hoeven te doen en dat de Commissie publieke steun (investeringen, subsidies, leningen) sterk zal stimuleren.
Maar wat Kroes aan doemscenario's uit de kast trekt, lijkt niet altijd gebaseerd op de realiteit. Met Nederland als voorbeeld: KPN/Reggefiber en partijen zoals CIF timmeren hard aan de weg om Nederland te verglazen, zo schreven we in juni 2012. Telecompaper voorspelt dat Nederland in 2016 drie miljoen FTTH-aansluitingen (homes passed) telt, waarvan 51 procent daadwerkelijk in gebruik (ofwel 1,5 miljoen homes activated), tegen 1 miljoen homes passed eind 2011 (inclusief FTTB), waarvan 31 procent actief in gebruik is. Een groei van 310.000 naar 1,5 miljoen in 5 jaar is een groei met bijna factor vijf. Uitgaand van 6,4 miljoen breedbandaansluitingen in Nederland (in 2012, het zullen er wat meer zijn in 2020) is een groei met een factor 2,2 in vier jaar genoeg om 50 procent huishoudens met een actieve aansluiting van 100 Mbps of meer te realiseren.
Voor wat betreft het buitengebied: tijdens het Congres Breedband 2012 van Telecompaper afgelopen juni bleek dat er in theorie voldoende mogelijkheden zijn om elk huishouden met een combinatie van glasvezel (bijvoorbeeld door bestaande riolen), mobiel internet op basis van 4G en satelliet een minimum van 20 Mbps aan te bieden. Dat zal in 2020 misschien nog geen 50 Mbps voor elk huishouden in het buitengebied opleveren, maar wel een veelvoud van de huidige beschikbare capaciteit.
Nederland loopt niet voorop en loopt niet achterop, dus een op een is de situatie bij ons niet naar andere EU-lidstaten te extrapoleren. Maar te verwachten is dat het niet onomstreden gemiddelde van één procent huishoudens met 100 Mbps nu zeker wel EU-wijd op een veelvoud zal uitkomen. De technologie alleen al zorgt voor upgrades van netwerksnelheden, vaak zat zonder hogere tarieven (zie 'FTTH verlegt ondergrens breedbandsnelheden naar 50 Mbps'). Op mobiel netwerkgebied zal er de komende jaren ook een en ander aan LTE-netwerken worden uitgerold in Europa, wanneer alle daarvoor bestemde frequenties geveild en in gebruik zijn. De 'wortel-en-stok' aanpak van Kroes had, zeker richting een publiek van telecom-CEO's zoals Eelco Blok (KPN, René Obermann (Deutche Telekom) en Didier Bellens (Belgacom), gerust zonder de stok gemogen. Het had haar verhaal slechts overtuigender gemaakt.
Dan het onderwerp van netneutraliteit. De in ETNO verenigde telecomoperators willen een internet van twee snelheden. Het huidige, onbetaalde internet, met daarnaast een internetversie met gegarandeerde snelheid en capaciteit. Daarvoor moeten aanbieders en afnemers dan wel voor betalen. Alleen zo, aldus de ETNO-leden, kunnen investeringen in netwerken betaalbaar blijven.
Tijdens de World Conference on International Telecommunications (WCIT) in december in Dubai wordt het voorstel van ETNO besproken. De Amerikaanse ambassadeur William Kennard stelde tijdens de ETNO-bijeenkomst in Brussel dat de VS zich in ieder geval keert tegen een dergelijke opdeling van internet. De Nederlandse regering is er ook op tegen dat er betaald wordt voor een sneller internet. In de Nederlandse Telecomwet is netneutraliteit inmiddels vastgelegd.
Kroes heeft zich tot nu toe echter op de vlakte gehouden als het gaat om deze 'internettolweg'. Ze was vorig jaar al niet blij met de Nederlandse alleingang inzake netneutraliteit. Ook bij de ETNO-bijeenkomst sprak zij zich hier niet tegen uit. Volgens Kroes is de Europese Commissie voor een open en transparant internet maar ook voor de mogelijkheid van operators om nieuwe businessmodellen te ontwikkelen. Daar kan ook een gratis en een betaald internet onder vallen. Op Europees niveau spreken onder meer de Groenen (zoals GroenLinks) hun zorgen uit over de opstelling van Kroes.
Mocht Kroes inderdaad het belang van voldoende investeringen in internet belangrijker vinden dan netneutraliteit, dan kiest zij voor een internet van twee snelheden, waarmee in feite een nieuwe digital divide gecreërd wordt. Dat is dan het wisselgeld dat betaald wordt om de gewenste investeringen in nieuwe en upgrading van bestaande netwerken te krijgen van operators en andere investeerders. Maar het is hoogst twijfelachtig of hiermee het belang van consumenten gediend is, een belang dat bij Kroes en de rest van de Commissie tot nu toe meer prioriteit leek te hebben dan de belangen van het bedrijfsleven (denk aan de verlaagde roamingtarieven). Een goede balans tussen beide belang is nodig, niet het doorslaan van die balans naar de andere kant.
