Google heeft er genoeg van de resultaten van zijn zoekmachine in China te censureren. Als het niet anders kan, vertrekt het bedrijf uit China. Dit is het gevolg van een recente cyberaanval, waarvan men gezien heeft dat deze gestuurd werd door de Chinese overheid en gericht was op de Gmail-accounts van mensenrechtenativisten in China. Ordinaire phishing en malware tactieken werden daarnaast ingezet om ook buiten China Gmail-accounts te kraken. Google spreekt van ruim 20 ondernemingen, maar de New York Times meldt intussen dat het om 34 stuks gaat – beursgenoteerde bedrijven, meest uit Silicon Valley, maar ook financiele en chemiebedrijven. Google verwijst naar beveiliging en mensenrechten, maar ook naar de vrijheid van meningsuiting om te verdedigen dat het de publiciteit kiest en radicale stappen overweegt.
Google startte Google.cn in 2006 en heeft nu in China 700 medewerkers, een jaaromzet van 300 miljoen US dollar en een marktaandeel van 30 procent. De grote concurrent is het lokale Baidu. In weerwil van het bedrijfsmotto ‘Don’t be evil’ werd de censuur tot nu toe verdedigd met het argument dat een gecensureerde zoekmachine nog altijd beter is dan geen zoekmachine. Overigens haast Google zich er in een afzonderlijke blog post toe te zeggen dat de cyberaanval gericht was op de computers van individuele gebruikers en niet op de servers van Google zelf. Daarmee wil de onderneming eventuele zorgen over cloud computing in de kiem smoren.
De grote vraag is nu: zal Google inderdaad China verlaten? Dat er een einde komt aan de censuur staat vast, want dat staat letterlijk in de post op het Google Public Policy Blog: “We have decided that we are no longer willing to continue censoring our results on Google.cn”. Echter, een vertrek uit China ligt gevoelig. Niet alleen voor Google zelf, al is de omzet op het bedrijfstotaal (2009: naar schatting 22,8 miljard dollar) klein, maar ook voor de Chinese regering. Beide riskeren imago-schade.
Blijkbaar voelt Google zich sterk genoeg voor een frontale aanval. Het ‘Don’t be evil’ motto wordt weer nageleefd, met een positieve golf van publiciteit als gevolg. Daarnaast zal Google hopen op een gecoördineerde actie met de overige 33 bedrijven. Ook de Amerikaanse overheid mengt zich wellicht openlijk in het debat. Voor China zijn de vooruitzichten minder goed. Censuur, een cyberaanval en een eventueel vertrek van Google zullen het land geen goed doen.
Met enig cynisme kan Google beschuldigd worden van het uitspelen van deze voordelen in het onderhandelingsspel. Immers, een ongecensureerde zoekmachine zal Google.cn allicht in staat stellen marktaandeel (terug) te winnen op Baidu. Voorts moet niet vergeten worden dat Google er niet vies van is zijn zoekresultaten om commerciele redenen aan te passen (zie het recente boek ‘De Google Code’ van Henk van Ess), dus helemaal zuiver op de graat is Google ook niet.
Hoe dan ook, de struise taal van Google kan alleen maar worden toegejuicht. Het valt te hopen dat de mensenrechtensituatie wereldwijd een boost krijgt. Een vrij en open internet is belangrijk voor de hele wereld. Het is te hopen dat ook China dat een keer gaat inzien.
