Er moeten GSM-netwerken worden omgebouwd na de veiling van eind oktober. Dat kan niet in drie maanden, vandaar dat de bestaande GSM-vergunningen verlengd worden. Het ministerie kiest er terecht voor om de belangen van de bestaande klanten (consument, bedrijfsleven, overheden) te waarborgen. De gekozen termijn van twee jaar is echter lang. Het benadeelt (eventuele) nieuwkomers, die zo lang niet over hun spectrum kunnen beschikken.
Het ministerie en het Agentschap hebben besloten om de niet-verlengbare GSM-frequenties toch te verlengen. Er zit ongeveer drie maanden tussen de veiling en het aflopen van de vergunningen, in februari 2013. Met die 21 maanden verlenging is dat precies twee jaar.
Die periode is gekozen om te zorgen dat een bestaande operator het “minst gunstige”, maar wel levensvatbare scenario kan uitvoeren.
Indien een aanbieder net voldoende spectrum heeft verworven voor een structureel gezonde business case zullen relatief veel aanpassingen in het netwerk nodig zijn, concludeert het ministerie.
Die twee jaar zijn ook beschikbaar voor een operator die al zijn spectrum verliest en de dienstverlening moet staken. Dat scenario is echter onwaarschijnlijk. De 900 MHz-frequenties zijn namelijk zo essentieel voor de dienstverlening, dat de operators het wel terug móeten kopen.
Er is 2x35 MHz aan spectrum in de 900-band. Eén blokje van 2x5 MHz is gereserveerd voor nieuwkomers.
T-Mobile heeft op dit moment 2x10 MHz, Vodafone en KPN beide ietsje meer. Gezien de huidige verhoudingen is het goed mogelijk dat ze alle drie een stuk van 2x10 MHz overhouden aan de veiling. Sterker nog: een halvering van de dienstverlening is eigenlijk niet te verwachten.
Het minst gunstige scenario is dus niet zo realistisch. Vooropgesteld: er moeten netwerken worden aangepast, en dat moet zorgvuldig gebeuren. Maar er zijn reële scenario’s waarin amper hoeft te worden omgebouwd.
T-Mobile heeft op dit moment 2x10 MHz aaneengesloten spectrum in de 900-band. Het kan in principe die ruimte terugkopen. Vodafone en KPN zullen dan een deel van hun frequenties moeten uitruilen, maar een deel kan worden behouden.
Voor de 1800-band ligt de zaak weer anders: die is namelijk op dit moment al nauwelijks meer in gebruik. Het aantal antennes voor GSM-1800 daalt al enkele jaren structureel. Bovendien worden er minder frequenties gebruikt op de antennes die er nog zijn. Het grootste deel van de klanten is verhuisd naar de andere GSM-band en naar UMTS.
Voor een vrijwel lege band is 24 maanden ombouwen aan de ruime kant. De antennes zijn grotendeels weg, maar de masten zijn er nog. Weliswaar moet de backhaul worden verglaasd, maar dat werk is ook al een tijd geleden in gang gezet. Een operator die LTE-1800 wil uitrollen, zal daar ook geen twee jaar mee wachten.
Voor een nieuwkomer is uitstel niet onverdeeld gunstig. Enerzijds is er tijd nodig om een netwerk te bouwen. Anderzijds kan het spectrum wel gekocht worden, maar de eerste twee jaar niet gebruikt. Er is alleen een uitzondering gemaakt voor het gereserveerde blokje, dat kan na zes maanden beschikbaar zijn. Met 5 MHz in de 900-band is een beperkte business case mogelijk.
Het ministerie houdt zorgvuldig de façade op dat alle uitkomsten van de veiling mogelijk zijn, inclusief de mogelijkheid dat een (of meerdere) MNO’s hun bestaande spectrum grotendeels kwijtraken aan nieuwkomers. Om de continuïteit in dat scenario te kunnen waarborgen, worden die nieuwkomers vervolgens twee jaar in de wacht gezet.
Men kiest terecht voor de bestaande dienstverlening. Maar dat is een keuze voor de bestaande MNO’s, die de veiling minder aantrekkelijk maakt voor nieuwkomers. Het is overigens afwachten wie de nieuwkomers zullen zijn. Ziggo had zich al afgemeld. Voor andere partijen ligt een samenwerking met een bestaande operator nu wel erg voor de hand.
