Computers en systemen van onder meer ziekenhuizen, overheidsinstellingen, bedrijven en telecomoperators in 99 landen zijn gegijzeld na een zware, wereldwijd uitgevoerde aanval met ransomware. De aanval begon gisteren (12 mei) en legde onder meer ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk plat omdat medewerkers geen toegang meer hadden tot IT-systemen. De pc's van medewerkers werden met encryptiesoftware versleuteld en onder dreiging van het wissen van alle gegevens moest er 300 dollar in bitcoins betaald worden om de encryptie opgeheven te krijgen.
De ransomware-aanval kon zo'n grote impact krijgen omdat er een exploit gebruikt werd in Windows-software. Microsoft had al een patch gemaakt via een update, maar die was door lang niet elke gebruiker van het besturingssysteem uitgevoerd.
Met name zorgsector kwetsbaar
Nadat eerste 16 Britse ziekenhuizen als gevolg van de aanval hun werkzaamheden grotendeels moesten staken, breidde de aanval zich uit als een olievlek. Het Nederlandse Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) adviseert het updaten alsnog zo snel mogelijk te doen en de patch te installeren.
Kaspersky rapporteerde 45.000 aanvallen in 74 verschillende landen. Volgens externe analyses ging het om een variant van de "WannaCry" ransomware, aldus het NCSC. In Nederland is er geen stijging waarneembaar van het aantal ransomware-aanvallen.
De NOS citeert hoogleraar Cyber Security Jan van den Berg van de TU Delft die stelt dat vooral de zorgsector hard getroffen is omdat die minder goed beveiligd is en er minder wordt samengewerkt om informatie over bedreigingen uit te wisselen, zoals al wel in de financiële sector gebeurt. Hij verwacht niet dat de aanval van gisteren een echte wake up call zal zijn, al lijkt er sprake van het digitale equivalent van een watersnoodramp.
Aantal slachtoffers neemt toe, daders nog onbekend
Inmiddels is het aantal slachtoffers van de cyberaanval WannaCry van afgelopen vrijdag opgelopen tot 200.00 in ten minste 150 landen waar zaterdag nog werd gesproken over 75.000 slachtoffers. Dat meldt althans Europol op gezag van directeur Rob Wainwright. Ook Wainwright sprak zijn zorgen uit over in het bijzonder de kwetsbaarheid van de gezondheidszorg. De financiële sector zou volgens hem hebben geleerd van lessen uit het verleden.
Het is nog altijd onbekend wie er achter de aanvallen zit en de lucht zou allesbehalve zijn geklaard. De kans is volgens diverse overheden groot dat er nieuwe incidenten zullen voorvallen wanneer mensen maandag weer aan het werk gaan. Ook worden nieuwe varianten van kwaadaardige software verwacht.
Ransomware opkomend fenomeen
Onlangs sprak Telecompaper nog met Florian Malecki, International product marketing director bij securitybedrijf Sonicwall, over het groeiende aantal cyberdreigingen. Volgens de topman is de situatie zorgelijk. Zo wordt er nog relatief weinig vaak beschermd tegen het sinds enkele jaren opkomende fenomeen van ransomware: het gijzelen van een pc, mobiel of ander met internet verbonden device om dit pas weer vrij te geven na betaling van ‘losgeld’, vaak in niet te traceren bitcoins. Volgens Malecki is er alleen al in 2016 sprake geweest van een groei van de hoeveelheid ransomware-aanvallen met 613 procent.
Verizon sprak in zijn onlangs gepubliceerde 2017 Data Breach Investigations Report’ (DBIR) over een stijging van van het aantal ransomware-aanvallen met 50 procent ten opzichte van een jaar eerder. Ransomware steeg daardoor naar vijfde plaats in lijst van meest voorkomende typen malware.
Begin maart presenteerde het Rathenau Instituut in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de AIVD een rapport over de staat van de Nederlandse ICT-infrastructuur. Uit het rapport kwam onder meer naar voren dat Nederlandse overheden, het bedrijfsleven en gezondheidsinstellingen zoals ziekenhuizen hun computersystemen onvoldoende hebben beveiligd tegen cybercriminaliteit. Enkele weken later werd de Tweede Kamer slachtoffer van een ransomware-aanval.
Volgens beveiligingsbedrijf Symantec staat Nederland wereldwijd in de top tien van het aantal ransomware-infecties. Volgens een analyse het bedrijf bekleedde Nederland vorig jaar de vierde plek.
