Uit de Europese verordening netneutraliteit volgt dat consumenten hun eigen modem moeten kunnen kiezen, net zoals ze nu een mobiele telefoon kunnen kiezen bij een mobiel abonnement. Middels een kamerbrief heeft Staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken en Klimaat (EZK) de Tweede Kamer geïnformeerd dat de keuzevrijheid voor deze apparatuur van belang is voor de implementatie van Europese regelgeving.
EZK komt niet met regels voor vrije modemkeuze, maar laat dit over aan de ACM. EZK streeft naar veiligheid van IoT, waarin de vaste aanbieders een rol moeten gaan spelen. Dit staat mogelijks haaks op de afwegingen voor vrije modemkeuze.
Er bestond afgelopen jaren onduidelijkheid over de positie van het internetmodem. Indien deze tot het private netwerk van de eindgebruiker behoort, is vrije modemkeuze van toepassing. Indien het internetmodem tot het openbare netwerk gerekend moet worden en als 'netwerkaansluitpunt' wordt gezien, is vrije modemkeuze niet van toepassing. De vaste aanbieders blijven vinden dat de modem actief deel is van het beheerde netwerk.
Vaststellen netwerkaansluitpunt nu bevoegdheid ACM
Keijzer concludeert dat de Europese regelgeving niet eenduidig was over de precieze interpretatie van de positie van het netwerkaansluitpunt en of een modem behoort tot het private netwerk bij de klant of tot het publieke netwerk van de internetaanbieder. En zolang EZK geen beleid had vastgelegd, leverde dat moeilijkheden op voor de ACM om de regelgeving te handhaven.
Op 20 december is de richtlijn tot vaststelling van het Europese wetboek voor elektronische communicatie in werking getreden. Met de inwerkingtreding van de EECC is de bevoegdheid voor het vaststellen van het netwerkaansluitpunt bij de nationale regelgevende instantie komen te liggen. Hierdoor ligt nu deze voorheen met ACM gedeelde bevoegdheid uitsluitend nog bij de ACM.
Volgens Keijzer is het nu aan de ACM om een standpunt over de positie van het netwerkaansluitpunt in te nemen bij de totstandkoming van de betreffende Berec-richtsnoeren en hierover een besluit te nemen. Berec heeft in principe achttien maanden de tijd om die richtsnoeren te ontwikkelen.
Vrije modemkeuze enkel aan de orde in het private netwerk
Volgens Keijzer is vrije modemkeuze dus primair aan de orde indien deze apparaten tot het private netwerk van de gebruikers behoren. Het private netwerk wordt van het openbare telecomnetwerk gescheiden via het zogeheten netwerkaansluitpunt.
Vrije markttoegang voor eindapparaten is beoogd in EU richtlijnen betreffende de mededinging op de markten van telecommunicatie-eindapparatuur. In deze richtlijn is ook het recht vastgelegd om eigen eindapparatuur te gebruiken in het kader van internettoegangsdiensten. Vrije keuze van eindapparaten bevordert volgens de EU de marktinnovatie, biedt gebruikers voordelen en verlaagt overstapdrempels, juist ook in het geval van modems.
Keijzer ziet veiligheid als een essentiële randvoorwaarde en tevens integraal onderdeel voor een goede werking van de (bredere) markt voor eindapparaten.
EZK wil operators bij IoT-beveiliging
Op die tijdlijn is het ook relevant dat de Europese Commissie nog bezig is met het uitwerken van de Richtlijn Radioapparaten (in een gedelegeerde handeling), ergens in de loop van 2020. De Nederlandse overheid vindt dat belangrijk omdat er wordt gewerkt aan 'security by design' en beveiliging van het Internet-of-things.
Dit levert voor Keijzer een dilemma op: zij heeft de vaste aanbieders nodig bij het beveiligen van IoT, terwijl die aanbieders tegen de vrije modemkeuze zijn. Stratix heeft die tegenstelling tussen veiligheid en vrije modemkeuze onderzocht in een adviesrapport. Stratix zegt dat die twee doelen elkaar niet hoeven uit te sluiten, maar dat heeft de operators niet overtuigd.
Meeste providers leveren nog modem met gebruiksverplichting
In de praktijk leveren de meeste telecomaanbieders voor diensten over vaste netwerken modems mee bij het afsluiten van een abonnement en stellen zij het gebruik daarvan ook doorgaans verplicht.
Daarbij komt nog een beperking die Keijzer in haar brief niet expliciet noemt, maar die in de praktijk wel relevant is: toegang tot de geavanceerde instellingen van de apparatuur en de telecomdiensten. Zonder die toegang is het voor een eindgebruiker niet mogelijk om bijvoorbeeld de vaste telefoonlijn in te stellen op een eigen apparaat.
Er zijn op dit moment slechts enkele telecomaanbieders die vrije modemkeuze volledig ondersteunen. Er is verder ook tenminste één telecomaanbieder die dit deels ondersteunt voor de routerfunctionaliteit waardoor aansluiting van een door de gebruiker zelf gekozen (hoofd)router mogelijk is.
