De Europese Commissie heeft haar langverwachte wetgeving over de digitale dienstensector onthuld. Het voorstel omvat de Digital Services Act, die tot doel heeft de EU-eCommerce-richtlijn van 2000 te actualiseren voor de nieuwste internetdiensten, en de Digital Marketplaces Act, een nieuwe vorm van concurrentiewetgeving die zich richt op zogenaamde 'poortwachters', de grootste platforms die online diensten leveren. Over de plannen moet nog worden onderhandeld met het Europees Parlement en de lidstaten. Als ze worden goedgekeurd, zijn ze onmiddellijk van toepassing in de hele EU, voor elk bedrijf dat diensten in het blok levert.
Commissaris voor mededinging Margrethe Vestager zegt dat de Digital Services Act vergelijkbaar is met het eerste verkeerslicht toen de ontwrichtende technologie van auto's werd uitgevonden. Het is ontworpen om van internet een veilige ruimte te maken, waar gebruikers niet worden geconfronteerd met propaganda of gewelddadige inhoud, en producten online kunnen kopen wetende dat ze net zo goed zijn als in een winkel. Drie belangrijke problemen worden aangepakt:
- Veiligheid, inclusief zorgvuldigheidseisen voor onlineproviders om illegale goederen, diensten of content van hun platforms te verwijderen. Om de vrijheid van meningsuiting te beschermen, moeten gebruikers een verklaring krijgen waarom hun content is verwijderd en toegang krijgen tot een klachtenprocedure.
- Transparantie. Dit omvat een verplichting voor grote platforms om misbruik van hun systemen te voorkomen, inclusief het verifiëren van de identiteit van externe providers voordat ze op het platform worden toegelaten, zodat ze kunnen worden gelokaliseerd als ze betrokken zijn bij illegale handelingen. Grote platforms moeten ook openstaan voor eindgebruikers over hoe ze algoritmen en andere aanbevelingsengines gebruiken, zodat gebruikers weloverwogen beslissingen kunnen nemen over het al dan niet vertrouwen van de services.
- Handhaving. In elk EU-land zal een 'coördinator digitale diensten' worden benoemd om de regels te handhaven. Multinationale aanbieders zullen kunnen vertrouwen op één enkele nationale toezichthouder, net zoals onder andere EU-regelgeving zoals het bankwezen en de AVG. Van deze nationale regelgevende instanties wordt verwacht dat zij hun inspanningen coördineren om ervoor te zorgen dat de nieuwe regels consistent worden gehandhaafd in de hele interne markt van de EU.
Het wordt aan elk land overgelaten om te beslissen hoeveel boetes de nieuwe toezichthouders kunnen opleggen, op basis van richtlijnen in de DSA. De toezichthouders zullen ook andere rechtsmiddelen kunnen opleggen, zoals onmiddellijke wijzigingen van de diensten in geval van ernstige schade. De Europese Commissie krijgt directe zeggenschap over zeer grote platforms en kan boetes opleggen die oplopen tot 6 procent van de wereldwijde omzet.
De Digital Services Act zal in grote lijnen van toepassing zijn op alle onlinetussenpersonen, inclusief internetproviders, clouddiensten, berichtenuitwisseling, marktplaatsen en sociale netwerken. Specifieke due diligence-verplichtingen zijn van toepassing op hostingdiensten, en in het bijzonder op sociale netwerken, platforms voor het delen van content, app-winkels, onlinemarktplaatsen, online reis- en accommodatieplatforms. Een andere subset van regels is gericht op zeer grote onlineplatforms, waarvan wordt vastgesteld dat ze een aanzienlijke maatschappelijke en economische impact hebben en ten minste 45 miljoen gebruikers in de EU bereiken.
Digital Markets Act: voor de internetpoortwachters
De Digital Markets Act is van toepassing op een nog kleinere groep platforms, die volgens de Commissie de neiging hebben tot oneerlijke praktijken. Vestager zegt dat de wetgeving het resultaat is van het groeiend aantal mededingingsklachten en onderzoeken in de sector en de inspanningen van de Commissie om nieuwe instrumenten te ontwikkelen om de problemen aan te pakken. Net als in andere belangrijke sectoren zoals telecom, het bankwezen of energie, is er naast de bestaande concurrentiewetgeving aanvullende regelgeving nodig, zei ze.
Poortwachters worden aangewezen op basis van 1) grootte - ze hebben een aanzienlijke impact op de interne markt en zijn actief in meerdere EU-landen; 2) marktrol - ze fungeren als een belangrijke tussenpersoon en verbinden veel gebruikers met een groot aantal bedrijven; en 3) duur - ze bekleden een dergelijke positie voor een langere periode.
Eenmaal aangewezen als poortwachter, moeten deze partijen aan bepaalde verplichtingen voldoen:
- Data: ze mogen gegevens van externe providers op hun platform niet voor hun eigen bedrijf gebruiken. Gegevens die door dergelijke providers worden gegenereerd, moeten ook voor die providers beschikbaar zijn voor hun eigen doeleinden.
- Interoperabiliteit. Ze mogen consumenten niet verbieden gebruik te maken van concurrerende externe leveranciers of bedrijven ervan weerhouden dezelfde producten elders te verkopen. Klanten moeten bijvoorbeeld toestemming krijgen om toegang te krijgen tot een alternatief betalingssysteem of om ongewenste vooraf geïnstalleerde software te verwijderen.
- Zelfvoorkeur. Ze mogen hun eigen diensten niet bevoordelen in ranglijsten die aan eindgebruikers worden verstrekt.
Overtreding van de verplichtingen kan leiden tot boetes die oplopen tot 10 procent van de wereldwijde omzet. De Commissie zou na een onderzoek ook aanvullende maatregelen kunnen opleggen, zoals gedragsveranderingen of structurele veranderingen zoals afstotingen.
