Internet service providers kunnen niet verplicht worden om peer-to-peer verkeer te filteren. Dat heeft het Europees Hof van Justitie beslist. De uitspraak volgt op een verzoek van het Belgische Hof van Beroep, dat vorig jaar de vraag over wel of niet verplicht filteren doorschoof naar het Europees Hof.
De Belgische auteursrechtenvereniging Sabam verplichtte in 2004 ISP Scarlet (destijds Tiscali, nu een dochter van Belgacom) tot het filteren van peer-to-peer verkeer. Daarmee moest het downloaden van illegale content aangepakt worden. Scarlet probeerde vergeefs te benadrukken dat de te gebruiken filtersoftware zou leiden tot sterke vertraging van al het internetverkeer.
Bij arrest van 29 juni 2007 werd Scarlet verplicht om een filtersysteem te installeren dat alle peer-to-peer-verkeer op haar netwerk zou monitoren en de uitwisseling van bestanden opgenomen in het repertoire van de auteursrechtenorganisatie Sabam zou blokkeren. Scarlet tekende tegen dit arrest beroep aan, daarbij gesteund door de Belgische ISP-brancheorganisatie ISPA.
Het bij het beroep betrokken Hof van Beroep van Brussel stelde daarop een prejudiciële vraag aan het Europees Hof van Justitie of de EU-wetgeving toestaat de nationale rechters ISP’s kunnen verplichten om een systeem voor het filteren en blokkeren van elektronische communicatie te installeren.
Volgens het Hof zou filtering betekenen dat Scarlet een complex systeem in het leven moet roepen. De benodigde investering zou betekenen dat Scarlet - of willekeurig welke ISP - in zijn werkzaamheden beperkt zou worden. Het door Sabam geëiste filter zou ook inbreuk kunnen maken op de privacy van gebruikers en het zou legale content ten onrechte kunnen blokkeren, wat vrijheid van informatieuitwisselnig beperkt. Tegen deze gevolgen wegen de rechten van auteursrechthebbenden volgens het Hof niet op.
Rechtbanken in EU-landen zijn niet verplicht om de uitspraak van het Europees Hof te volgen, maar zij zullen de uitspraak wel zwaar moeten laten meewegen in hun eigen beslissingen in vergelijkbare zaken. Sabam heeft nog niet gereageerd op de uitspraak.
"Een baanbrekende uitspraak", stelt Europarlementariër Sophie in 't Veld (D66). "D66 heeft zich in het Europees Parlement jarenlang hard gemaakt tegen allerlei vormen van filtering en het bespieden van internetgebruikers, meestal lijnrecht tegenover de lidstaten. Deze uitspraak is de kroon op die inspanningen." Marietje Schaake, ook Europarlementslid voor D66, noemt de uitspraak een grote overwinning voor internetvrijheid en fundamentele rechten in Europa.
ISPA toont zich tevreden over de beslissing van het Hof van Justitie. Deze uitspraak, die geldt voor alle EU-landen, voorkomt volgens ISPA dat de internetindustrie een onevenredig zware last wordt opgelegd, die innovatie en de openheid van het internet zou ondermijnen.
ISPA veroordeelt het illegaal gebruik van beschermde werken online ten stelligste en heeft altijd verklaard dat het innovatieve diensten voor het legaal aanbieden van werken online steunt. De vereniging benadrukt echter, zoals het Hof in haar arrest aangeeft, dat de technische maatregelen die Sabam in de zaak van Scarlet eiste niet proportioneel waren en negatieve gevolgen zouden hebben voor de openheid van het internet en de geheimhouding van communicatie.
De Nederlandse Stichting Brein voert een bodemprocedure tegen XS4ALL en Ziggo, met als eis dat (alle) providers toegang tot The Pirate Bay blokkeren voor hun abonnees. De providers wijzen deze eis af en hebben in een voorlopige voorziening hun gelijk gehaald. De rechter doet op 11 januari uitspraak in de bodemprocedure. Een woordvoerder van XS4ALL zegt dat de zaak fundamenteel anders ligt dan die van Sabam. Sabam eist dat providers 'hun klanten in de gaten houden', Brein wil dat een specifieke website wordt geblokkeerd. Hij zegt te hopen dat de rechter de geest van dit vonnis laat meespelen. Het vonnis uit Luxemburg heeft dus niet direct invloed op deze zaak, maar wel op eventuele volgende stappen.
Internetprovider Scarlet en moederbedrijf Belgacom zijn verheugd over de uitspraak van het Europees Hof van Justitie. Het arrest bevestigt volgens Scarlet het belang van neutrale providers bij het doorspelen van informatie, zo schrijft Belga. Scarlet en Belgacom vinden niet dat internetproviders alleen de juridische en economische verantwoordelijkheid moeten dragen voor de strijd tegen het illegaal downloaden, al zullen ze de nodige aandacht blijven hebben voor de problematiek, stellen beide organisaties.
Ook de European Internet Services Providers Association (EuroISPA) verwelkomt de uitspraak en schrijft: 'Deze uitspraak garandeert dat de bestaande EU-regelgeving uitsluit dat ISP's verplicht kunnen worden tot invoeren van systemen om op grote schaal P2P-verkeer te filteren en informatieuitwisseling te blokkeren. Intellectueel eigendom moet beschermd worden, maar niet ten koste van alles. Disproportionele technische dwangmaatregelen die de rechten van anderen met de voeten treden, gaat in tegen EU-regels.'
Volgens de Europese brancheorganisatie heeft de uitspraak ook verregaande gevolgen voor de positie van ISP's in EU-landen waar overheden of toezichthouders al tot een filtersysteem verplichten, zeker als dit op kosten van de ISP gebeurt. "De internetindustrie speelt een cruciale rol in het koppelen van Europese burgers en bedrijven aan informatie, nieuws, entertainment, sociale media, culturele en andere publieke content. Deze uitspraak is daarom van fundamenteel belang voor de toekomst van internet en de ontwikkeling van één sterke digitale markt voor de hele EU,"stelt president Malcolm Hutty van EuroISPA. Hutty wijst ook op het belang van de bijdrage die de internetbranche kan leveren aan het economisch herstel van de EU.
De Belgian Entertainment Association (BEA), die ruim 50 contentbedrijven vertegenwoordigt (productie, distributie et cetera), vindt dat de uitspraak vat het Hof bevestigt dat de internetaanbieders wél maatregelen moeten nemen om creatieve content ook online te beschermen. De ISP’s hoeven weliswaar niet te te filteren of te blokkeren, maar zij hebben volgens BEA andere mogelijkheden om creatieve content te beschermen, zoals de blokkering van websites met illegaal aanbod – zoals in de zaak tussen Brein en XS4ALL/Ziggo over het blokkeren van Pirate Bay.
