Stichting Brein heeft een juridische overwinning behaald nu een rechtbank in Den Haag Ziggo en XS4ALL gebiedt om de website The Pirate Bay (TPB) voor haar internetabonnees te blokkeren. Eveneens in Den Haag werkt staatssecretaris Fred Teeven door aan een uitgekleed downloadverbod onderdeel uit te laten maken van vernieuwde wetgeving op het gebied van auteursrechten, ook al vreest een meerderheid van de Tweede Kamer voor een eventuele inbreuk op privacy van internetgebruikers.
Eén vraag is natuurlijk wie er gelijk heeft. Brein en Teeven (want illegale content maakt inbreuk op auteursrechten, is dus tegen de wet en moet dus aangepakt worden) of de meerderheid in de Tweede Kamer, burgerrechtenorganisaties zoals Bits of Freedom en ISP’s zoals XS4ALL en Ziggo (want het is niet aan de ISP’s om politie-agent te spelen, je maakt inbreuk op privacy en op vrijheid van internet).
Een tweede vraag is welke juridische of wetgevende aanpak juist is. Moet je ISP’s dwingen tot blokkeren van bepaalde websites zoals nu gebeurt? Betekent dergelijke jurisprudentie dat Brein en collega-organisatie Buma-Stemra nu makkelijker elke hen onwelgevallige website kunnen laten blokkeren? De kans is wel groot dat ze nu ook bij alle andere ISP’s aankloppen. Ze mogen van de rechter een lijstje opsturen op het moment dat TPB een nieuwe domeinnaam kiest.
Is het beter om gewoon al het internetverkeer te filteren op illegaal peer-to-peer verkeer? Nee, dat is pas echt fundamenteel bezwarend. De Belgische beschermer van auteursrechten Sabam heeft op dit punt vorig jaar een gevoelige nederlaag geleden. Het Europees Hof heeft gesteld dat ISP’s hiertoe niet verplicht kunnen worden.
Of moeten individuele downloaders en uploaders (want het is het uploaden dat in feite illegaal is, downloaden voor eigen gebruik is dat niet) juridisch vervolgd worden? Dit is waarmee Brein eind vorig jaar dreigde toen een Kamermeerderheid uit privacy-overwegingen een uitgekleed downloadverbod afwees. Het is ook waar Ziggo op wees tijdens de rechtszaak die Brein had aangespannen: ga maar achter de individuen aan die fouten begaan.
Een feit blijft dat The Pirate Bay vooral illegaal geuploade content aanbiedt. Het is net als met elektriciteit: als je de tarieven te hoog vindt , mag je wel overstappen, maar niet illegaal van de buren aftappen. Als je naar de letter van de wet kijkt, dan zit The Pirate Bay fout. TPB moet ook stoppen, blijkt uit eerdere vonnissen. Alleen geven de site-eigenaren daar dus geen gehoor aan. De mensen die deze grotendeels illegale content downloaden, weten ook dat ze fout zitten.
Aparte websites laten blokkeren, lijkt echter niet het effectieve antwoord. De Haagse rechter redeneert dat een IP-blokkade technisch makkelijk uitvoerbaar is en er geen DPI (deep packet inspection) voor nodig is. Bovendien blijkt uit steekproeven dat TPB nagenoeg geen legaal materiaal bevat, aangezien vrijwel alle torrents auteursrechtelijk beschermd materiaal bevatten. Geen belemmering dus om het auteursrecht zwaarder te laten wegen. Juist voor de zware downloaders met enige pc-kennis is het echter vrij eenvoudig om een anoniem IP-adres te verkrijgen, zodat niet meer duidelijk is van welke provider hun IP-adres is. Met een verbod worden dus vooral mensen getroffen die af en toe wat downloaden.
Wat het Europees Hof stelt is niet bindend voor lagere rechtbanken, maar het oordeel van de hoogste Europese rechter weegt wel erg zwaar. Filteren van al het IP-verkeer lijkt inderdaad een erg grote inbreuk te maken op de privacy van alle internetgebruikers. Het is schieten met het spreekwoordelijke kanon op de spreekwoordelijke mug. De weg van het aanpakken van individuele downloaders is er een die in Frankrijk gehanteerd wordt (3 strikes out: twee waarschuwingen en daarna een internetverbod). Het is een lange en ingewikkelde weg, aangezien voor het afsluiten van elke downloader toch eerst de juridische weg bewandeld dient te worden. Anderszijds: er zal zeker een afschrikwekkende werking vanuit gaan als de eerste downloaders beboet worden, van internet worden afgesloten of zelfs de gevangenis in moeten.
Kortom, de diverse te bewandelen wegen naar een juridische en wettelijke aanpak van illegale content en het bijbehorende omzetverlies voor de contentproducenten, zijn complex en vergen een lange adem. Bovendien is de kans groot dat wetgeving en jurisprudentie achter de maatschappelijke feiten aan gaat lopen. Volgens Brein-directeur Tim Kuik biedt voldoende en goedkoop aanbod van legale content het beste alternatief voor illegale content. Het zou echter het wijdverspreide fenomeen van illegaal downloaden zijn dat de groei van een legaal alternatief dwarszit.
Voor wat betreft het eerste stuk heeft Kuik gelijk: bij voldoende legaal aanbod tegen een acceptabele prijs (goedkoper dan fysieke mediadragers) zal een meerderheid van de Nederlanders geleidelijk aan kiezen voor het gemak van het legale alternatief (want gegarandeerde kwaliteit, snel in huis en steeds vaker ook overal te beluisteren of te bekijken). Dat illegaal downloaden de groei van een legaal alternatief in de weg staat, is echter de omgekeerde wereld. Wil de contentindustrie groeiend gebruik van legaal aanbod, dan zal zij dit moeten stimuleren.
Los van de prijs, begint dit zeker te komen op het gebied van de kwantiteit. Naast iTunes en Spotify komen er steeds meer muziekdiensten die op diverse manieren eenvoudig een breed aanbod hebben. Allerlei vormen van Video on Demand (VoD) bereiken steeds meer huishoudens. Er is wel een verschil tussen film/series en muziek, namelijk dat de makers van films en series nog steeds vasthouden aan hun time windows. Die windows zullen moeten sneuvelen. Deze ontwikkeling zit nu in het goede deel van de hocky-curve. Zo verwacht GfK dat er in 2012 meer omgezet wordt in VoD dan via verkoop van fysieke mediadragers. De prijzen – 2,50 tot 5 euro voor een film is niet ongebruikelijk) zullen ongetwijfeld nog beter kunnen, maar de kans is groot dat de groeiende concurrentie hiervoor zal zorgen.
Tegen de tijd dat regelgeving aangepast is en Brein uitgeproduceerd is, is de kans dus groot dat er slechts een beperkte groep hardcore downloaders over is om de simpele reden dat downloaden of streamen van legale content veel aantrekkelijker is. Mocht Fred Teeven of een opvolger zijn gewenste beperkte downloadverbod er uiteindelijk toch door krijgen, dan kan dat wellicht gebruikt worden om deze harde kern van up- en downloaders aan te pakken, zonder dat er sprake hoeft te zijn van inperking van internetvrijheid of aantasting van privacy.
