KPN heeft in het derde kwartaal de omzet met 5 procent zien terugvallen, maar de EBITDA groeide met 4 procent, het nettoresultaat met 12 procent en de winst per aandeel zelfs met 25 procent. De doelstellingen voor 2009 en 2010 zijn gehandhaafd. Mededelingen van belang betreffen daarnaast de voorgenomen opwaardering van het kopernetwerk en de verwachting dat Reggefiber, waarin KPN zijn FTTH-inspanningen heeft gebundeld, in H1 van 2010 externe financiering zal rondkrijgen.
Om te beginnen kan geconstateerd worden dat de inkoop van eigen aandelen wel heel erg effectief blijkt. Daardoor kon de winstgroei van 12 procent op WPA-niveau omgezet worden in een groei van 25 procent. KPN stelt nog altijd de aandeelhouder centraal.
Dan de plannen met betrekking tot FTTC en FTTH. Uit de cijfers van Wholesale & Operations blijkt dat niet alleen het aantal traditionele telefoonlijnen terugloopt, maar ook het aantal DSL-lijnen. Nu is KPN er, net als Tele2, in Q3 in geslaagd nog te groeien op de DSL-markt, mede door de overname van de Compuserve-abonnees, maar de DSL-markt als geheel is op kwartaalbasis geslonken met 9.000 lijnen tot 3,751 miljoen. De Docsis 3 diensten van de kabel hebben duidelijk effect, en waarschijnlijk in veel snellere en sterkere mate dan waar vriend en vijand op rekenden.
Net nu de DSL-markt begint te krimpen, besluit KPN tot een opwaardering van het kopernetwerk. Het wordt nog niet met zoveel woorden gezegd, maar FTTC (met VDSL2 op de koperen aansluitlijn) lijkt een overwinning te gaan boeken op FTTH in de KPN-strategie. Formeel lopen de trials van beide technologieen nog, met een evaluatie eind 2009, maar om in 2010 het IPTV-produkt Interactieve TV grootschalig te kunnen uitrollen, kiest KPN expliciet voor opwaardering van het bestaande kopernetwerk. FTTH is, zo lijkt de impliciete boodschap, afhankelijk gesteld van het ophalen van vreemd vermogen door Reggefiber in H1 van 2010. Mocht dit niet lukken (KPN zegt slechts te verwachten dat deze financiering er komt), dan is het de vraag wat de vooruitzichten voor Reggefiber zijn.
Natuurlijk zal KPN tegenwerpen dat VDSL2 de concurrentie met Docsis 3 aankan, maar dat is nog maar de vraag. Docsis 3 is inmiddels bijna landelijk beschikbaar en de prestaties van VDSL2 moeten nog afgewacht worden.
Ten slotte nog iets over de leverage in de cijfers van KPN als geheel, waardoor een negatieve omzetontwikkeling leidt tot een groeiende EBITDA en een versnelling in de groei van de winst. Hoe lang kan KPN nog uit het vaatje van de kostenbesparingen tappen? En wat valt er de komende tijd van de omzetontwikkeling te verwachten? Welbeschouwd zijn er maar weinig onderdelen van KPN’s business die groei laten zien. De crisis, verzadiging, regulering en Docsis 3 laten KPN fors bloeden. Alleen door in de kosten te snijden kan KPN zijn bottom line (de winst) redden. Op korte termijn zal daar niet veel verandering in komen, en ook op het gebied van de operationele kosten kan KPN nog vooruit met snijden. De operationele kosten mogen dan afgelopen kwartaal met 13 procent teruggebracht zijn, de personeelskosten alleen zijn nog altijd goed voor 15 procent van de omzet. Daarnaast staat de EBITDA-marge inmiddels bijna op 40 procent, maar ook daar is nog ruimte voor verbetering.
Vooruitkijkend moeten we de evaluatie van FTTC en FTTH, eind 2009 afwachten. Vervolgens moet blijken of KPN ook in 2010 zijn vrije kasstroom weer gaat inzetten voor de inkoop van eigen aandelen, of misschien toch kiest voor investeren in zijn netwerken of een overname. Ten slotte moet afgewacht worden of Reggefiber er inderdaad in slaagt externe financiering aan te trekken.
Concluderend kunnen we stellen dat KPN op de vertrouwde conservatieve weg doorgaat van kostenbesparingen en uitmelken van het kopernetwerk. Men is er blijkbaar van overtuigd dat VDSL2 voldoende is in de slag met de kabel. Het risico is echter dat KPN in zijn zucht om de aandeelhouder tevreden te stellen onvoldoende investeert in zijn netwerken (en strategische overnames). Er hangt immers nog genoeg zwaar weer boven de sector, varierend van de kosten van nieuw spectrum en de uitbouw van LTE tot aanhoudende prijsdruk en concurrentie van over-the-top aanbieders. KPN zou er goed aan doen juist daarin te investeren waarin het zich onderscheidt: zijn netwerken en zijn klantrelaties.
