In Nieuw-Zeeland is opschuding ontstaan over de toekomst van de incumbent, Telecom NZ. CEO Paul Reynolds heeft een aantal radicale scenario’s voorgesteld in reactie op het lopende ‘Ultra-Fast Broadband initiative’ (UFB) van de regering. Structurele scheiding van wholesale en retail is door Reynolds geopperd als mogelijkheid om mee te kunnen doen aan de aanbesteding van UFB.
Begin 2009 lanceerde de regering het plan om met een fonds ter grootte van 1,5 miljard NZ dollar breedband aan te leggen in Nieuw-Zeeland. Binnen zes jaar zou 75 procent van de woningen in 25 steden op glasvezel moeten zijn aangesloten. In maart 2009 werd het plan verder uitgewerkt met de oprichting van de Crown Fibre Investment Company (CFIC), dat 25 mede-investeerders zoekt voor de 25 Local Fibre Companies (LFC). Ook zij worden geacht 1,5 miljard NZ dollar te investeren. Uitgangspunten van het netwerk: alleen wholesale (dus geen ISP-rol) en open access voor service providers. In september 2009 volgde een nadere uitwerking en enig uitstel. Doelstelling is nu 100 Mbps voor 75 procent van de bevolking in 2020. Inmiddels hebben partijen gereageerd op de aanbesteding. Onder meer een combinatie van het Canadese Axia NetMedia en Vodafone NZ biedt mee. Eind juni wordt de keuze gemaakt.
Telecom NZ zit, net als Telstra in Australië, met het overheidsplan in een lastig parket: meedoen of concurreren? Inbrengen van de Telecom NZ infrastructuur ligt voor de hand, maar de overheid stelt een harde eis: ‘wholesale only’. Vandaar dat Telecom NZ nu ‘vrijwillig’ de mogelijkheid van structural separation oppert. Daarmee zou men een stap verder gaan dan de bestaande functional separation van retail, wholesale en netwerk, waarbij er wel een gereguleerde splitsing is, maar waarbij alles nog steeds onder een en dezelfde onderneming valt. De vraag is nu nog of retail afgescheiden moet worden van de rest (netwerk + wholesale), of dat verkoop van het netwerk (ondergebracht in Chorus) een mogelijkheid is. Maar Paul Reynolds, voorheen van BT Wholesale, houdt ook nog de mogelijkheid open vol te concurreren met UFB en niet mee te doen aan de aanbesteding.
Het is duidelijk dat de regering Telecom NZ klem heeft gezet. Concurreren met overheidsgeld is in het algemeen lastig, zeker als daarmee FTTP of FTTH (premise of home) gesteld wordt tegenover FTTN of FTTC (node of cabinet, met van daaruit VDSL naar de abonnee). Structural separation wordt door de meeste telecombedrijven als negatief ervaren. De kosten van de operatie zijn fors en de risico’s hoog. Daarbij verliezen zij de bestaande synergievoordelen van verticale integratie, iets wat Paul Reynolds nu ook expliciet naar voren brengt. Ook de aandeelhouders zien het blijkbaar zo, getuige de afgestrafte beurskoers – waarbij overigens rekening moet worden gehouden met het debacle op de mobiele markt, waar de uitrol van een 3G-netwerk door Telecom NZ en toeleverancier Alcatel-Lucent problematisch verloopt. Het marktaandeel ten opzichte van het genoemde Vodafone, dat zich dus ook meldt voor het FTTH-netwerk, neemt daardoor verder af.
Duidelijk is ook dat de voordelen van structural separation steevast buiten beeld blijven. Ten eerste wordt een marktongelijkheid weggenomen, doordat de incumbent niet langer de genoemde voordelen van verticale integratie en kruissubsidiering geniet. Ten tweede is het nu eenmaal een gegeven dat het lastig is om te concurreren met je eigen klant. Dat is namelijk precies wat er gebeurt tussen de retail en de wholesale-afdeling. Sommige telecombedrijven zijn erg expliciet in het benoemen van dit nadeel, zoals in Nederland Bouwfonds, dat via CIF de infrastructuur van CAIW heeft gekocht. CIF wenst pertinent niet de rol van service provider op zich te nemen. Ook het genoemde Axia NetMedia draagt altijd deze visie uit. Veel telecombedrijven willen niet verder gaan dan functional separation, waarbij de extra wholesale-inkomsten als gevolg van open access verplichtingen blijven neerslaan binnen de incumbent. Overigens worden daar ook nog eens mooie marges op gemaakt (bij KPN grofweg het dubbele van de retail-marges).
De overheid neemt een duidelijk standpunt in en dwingt Telecom NZ tot buigen (structural separation) of barsten (concurreren met UFB). Deze problematiek speelt wereldwijd, maar is vooral actueel in Nieuw-Zeeland, Australië en Italië (zie ons eerdere commentaar ‘Telecom Italia 'dwingt' de concurrentie tot een groot FTTH-initiatief’). De consument is hier de lachende derde, want de concurrentie gaat hoe dan ook toenemen. En dat is precies wat iedere overheid en toezichthouder wil.
