Sinds de komst van mobiel staat de vraag ter discussie of het de vaste lijn kan vervangen en met iedere nieuwe generatie nemen de kansen toe. Vanuit het mobiele perspectief is het probleem dat ook vaste netwerken steeds 'sneller' worden en dat het dataverkeer nog altijd met dubbele cijfers groeit. Toch zien wij, ook in Nederland, mogelijkheden voor FWA (fixed-wireless access: vervanging van de vaste lijn) over 5G - en niet alleen voor het buitengebied. Concurreren op prijs zal noodzakelijk zijn en past vooral mobiele operators zonder eigen vast netwerk. In Nederland hebben we het dan over T-Mobile maar we zullen eerste de 3,5 GHz veiling moeten afwachten.
Met iedere nieuwe generatie technologie worden mobiele netwerken robuuster:
- 1G en 2G vervingen vaste telefonie maar zij konden qua kosten niet concurreren met een vaste lijn. Dat argument is inmiddels achterhaald. Alleen bekendheid van vaste telefoonnummers bij familie en instanties houdt vaste telefonie nog in de lucht.
- Vanaf 3G biedt mobiel ook dataverkeer en concurreert het met de kabel, koper en glasvezel. 3G en 4G hebben beperkingen met snelheden, kwaliteit, stabiliteit en latency, vooral tijdens piekuren. Op papier behoren deze tekortkomingen met 5G tot het verleden.
Volgens de consensus kan 5G niet op tegen de kabel en glasvezel omdat vrijwel iedereen in Nederland zo'n lijn heeft, vaak ook nog eens als onderdeel van een een compleet pakket. Alleen in het buitengebied zou het een kans maken. Toch is het de vraag of FWA-over-5G niet breder inzetbaar is. Er is namelijk ook nog het prijswapen.
5G vooralsnog vooral voor mobiliteit en FWA
De eerste 5G-netwerken (Midden-Oosten, zomer 2018) richtten zich op FWA in landen waar de vaste lijn een beperkt bereik heeft. De 5G-dienstenmarkt wordt nog altijd overheerst door FWA (met modem en router) en tevens mobiliteit (met smartphone). Ook in Europese landen is dit het geval. Volgens de GSA zijn ruim 500 verschillende 5G toestellen aangekondigd, waarvan zo'n 250 smartphones en zo'n 100 modems voor FWA.
Het Italiaanse Fastweb (dochter van Swisscom) zet 5G voor FWA en mobiliteit in en ziet FWA-over-5G als belangrijke infrastructuur, naast FTTC en FTTH, om breedband landelijke te kunnen aanbieden. Het aanbod is gebaseerd op
- een overgenomen bedrijfsonderdeel en 3,5 GHz spectrum van Tiscali,
- eigen spectrum in de 26 GHz band,
- een samenwerking met concurrent Linkem (voor de 3,5 GHz band)
- en 5G network sharing met Wind Tre, alsmede het eigen FTTC/FTTH-netwerk.
- Daarnaast heeft het overigens nog een klein belang in het aansluitnetwerk (FiberCop) van Telecom Italia.
Het doel is landelijk 1 Gbps aan te bieden over een convergent netwerk.
Met deze ingrediënten heeft Fastweb, als challenger, een ambitieuze en opportunistische strategie. Naast eigen spectrum en netwerken maken samenwerkingen en wholesale uitdrukkelijk deel uit van de strategie om landelijk breedband aan te kunnen bieden. Daarmee speelt de onderneming tevens in op de groeiende behoefte aan een broadband-only dienst omdat 'cord cutting' toeneemt: mobiele telefonie vervangt vaste telefonie en VOD vervangt televisie.
FWA genereert aanzienlijk meer verkeer dan mobiliteit
Het Finse DNA (onderdeel van Telenor) laat vandaag vroege resultaten zien van de verschillen in datagebruik voor FWA en mobiel. De resultaten zijn vroeg omdat nog slechts een klein deel van de klanten van 5G gebruik maakt. Verder zien we aan de cijfers dat het mobiele gebruik in Finland veel hoger ligt dan bijvoorbeeld in Nederland. Over twee maanden gemeten (juli-augustus) was het gemiddelde gebruik als volgt:
- FWA: met een 5G FWA-modem 576 GB, met een gewoon 5G-modem 330 GB, met een 4G-modem 168 GB, met een 3G-modem 38 GB.
- Mobiel: over 5G 59 GB, over 4G 44 GB, over 3G 10 GB.
Daarmee verwerkt een speciaal 5G FWA-modem 75 procent meer verkeer dan een gewoon 5G-modem, 250 procent meer dan een 4G-modem en bijna 10x meer dan een 5G-smartphone.
Concurreren op prijs
Zo rijst de vraag: wie volgt? In Nederland is T-Mobile een voor de hand liggende kandidaat. Passieve infrastructuur bezit het niet, de focus is op de actieve laag en wholesale. Broadband-only is een groeiende markt die het met FWA-over-5G kan aanvallen, zij het pas in 2022 als het benodigde 3,5 GHz spectrum geveild is. Niet alleen zijn er tegen die tijd nog voldoende adressen over zonder gigabitaansluiting, een slim aanbod kan tegelijk een bredere aantrekkingskracht hebben. Voor KPN en VodafoneZiggo is FWA-over-5G geen optie (behalve waar ze geen goede vaste dekking hebben) omdat het tot kannibalisatie zou leiden.
Bedenken we daarbij dat:
- De technologie kennelijk goed functioneert,
- Mobiel (5G) t.z.t. een landelijke dekking heeft,
- De backhaul het verkeer aankan (FWA lokt veel meer dataverkeer uit dan mobiel gebruik),
- De breedbandmarkt uniform is en vrijwel technologie-onafhankelijk,
dan zal op prijs geconcurreerd moeten worden. Prijsdruk op de breedbandmarkt kan dan niet uitblijven.
Verder moeten we voor ogen houden dat Ziggo in 2022 (na de 3,5 GHz veiling) waarschijnlijk ver klaar is met de Docsis 3.1 opwaardering. KPN heeft tegen die tijd tegen de helft van zijn aansluitnetwerk vervangen door glasvezel. Daarmee bestaat de concurrentie op de gigabitmarkt:
- in het buitengebied vooral uit Delta Fiber of E-Fiber en hun ISP-partners,
- in het verstedelijkte gebied landelijk uit Ziggo en voor 50 procent uit KPN en zijn wholesale-partners.
Een combinatie van onbeperkt gebruik voor zowel een smartphone als een modem, dus met 2 SIM-kaarten, ligt voor de hand. De huidige tarieven voor zeer snel internet lijken voldoende ruimte te bieden, vooral bij Ziggo dat verplicht televisie meelevert:
- Ziggo Max komt op EUR 67,50 per maand (na de kortingsperiode) voor 500 Mbps en een televisiepakket. Ziggo Giga (1 Gbps) komt, met televisie, op EUR 77,50 per maand.
- Delta Fiber, met Caiway als ISP, vraagt EUR 55 per maand voor glasvezel.
- KPN, met XS4ALL als ISP, komt op EUR 70 per maand (na de kortingsperiode) voor 500 Mbps.
Wie liever een 'double play' heeft van breedband en mobiel, moet voor aanzienlijk minder terecht kunnen op basis van 2 SIM-kaarten.
