Vakbonden roepen CEO Eelco Blok van KPN op zijn bonus in te leveren. Zij vinden de bonus ongepast in een tijd dat duizenden arbeidsplaatsen verdwijnen. Daarnaast roepen zij om een gedegen langetermijnstrategie en investeringen. Het geval wil dat tegelijkertijd de koers van het aandeel 50 procent hoger noteert dan een klein half jaar geleden. Overigens houdt een deel van de beloning van Blok verband met de geslaagde verkoop van E-Plus, aldus het jaarverslag 2014.
Crisismanager
Op het eerste gezicht ligt de onvrede met een grote bonus voor de hand omdat het niet goed gaat met KPN. Men zou van de CEO kunnen vragen solidair te zijn en, net als het personeel, in te leveren. Men gaat dan echter voorbij aan het feit dat de slechte gang van zaken vooral externe oorzaken heeft: concurrentie, de zwakke economie, kritischer klanten, de opkomst van gratis diensten (WhatsApp, Facebook Messenger, Skype, etc.) en gratis netwerken (WiFi) en wellicht de belangrijkste factor: nieuwe technologie. Iedere nieuwe generatie technologie boekt efficiencywinst. Dat is niet iets van de laatste jaren maar van de laatste decennia. Krimpen is, voor de incumbent, dan ook 'business as usual'. De CEO is daardoor vooral een crisismanager, die het bedrijf continu moet begeleiden in een afslankingsproces. En als hij dat goed doet, mag hij daarvoor beloond worden. De beurskoers kan daarbij als maatstaf dienen.
Korte/lange termijn
KPN zal ook het argument aanvoeren dat het met aantrekken en behouden van zijn CEO in een internationaal deel van de arbeidsmarkt roert. Hij zal marktconform betaald moeten worden. Een vergelijking met Google laat twee kanten hiervan zien. De nieuwe CFO van Google gaat in twee jaar 70 miljoen dollar verdienen, een andere orde van grootte. KPN daarentegen is degene die zijn financiële beleid afstemt op de eisen van beleggers. Waar Google een lange neus trekt naar de buitenwereld door geen 'guidance' te geven en door in de meest uiteenlopende zaken te investeren, daar speelt KPN het beleggersspel van harte mee: het dividend moet gemaximaliseerd worden en dus moeten de investeringen (capex) geminimaliseerd worden. Dat is 'the name of the game'. Dat het voltallige bestuur in aandelen en aandelenopties betaald wordt, speelt natuurlijk een grote rol in deze keuze. Een verschil tussen Google en KPN is het verschil tussen kiezen voor de lange en voor de korte termijn.
Of KPN een gezonde langetermijnstrategie heeft en slim investeert kan ter discussie gesteld worden. KPN heeft jarenlang veel last gehad van de kabel, waaruit men kan concluderen dat het te laat is begonnen met verglazen van het netwerk. Nu zet KPN in op ten dele experimentele en bepaald niet goedkope kopertechnologie om minder in glasvezel te hoeven investeren. In twee jaar tijd wil KPN nog maar 450.000 woningen aansluiten op glasvezel, een aantal dat voorheen de ambitie was voor één jaar. Het was nota bene Alcatel-Lucent zelf dat onlangs constateerde dat VDSL2 met vectoring onvoldoende basis biedt voor een stabiele 100 Mbps verbinding. Er moet daarom nog een technologie bovenop gestapeld worden. De kans bestaat dat de geschiedenis zich herhaalt, maar dat is onzeker. De kans bestaat ook dat KPN, gegeven de beschikbare middelen, een adequate modernisering van zijn netwerk doorvoert, waarbij kopertechnologieën het voordeel hebben dat ze sneller kunnen worden uitgerold dan FTTH.
Overigens willen we hierbij benadrukken dat de discussie koper versus glasvezel twee aspecten heeft: de betere performance van FTTH (is 100 Mbps voldoende?) en de lagere kosten/opex ervan (rechtvaardigen zij de investeringen/capex?).
Deutsche Telekom
Maar er is ook goed nieuws, wat aanleiding geeft voor de koersstijging. Om te beginnen is er sprake van een externe factor: de mogelijkheid van een bod van Deutsche Telekom op KPN. In januari ontstond daarover speculatie. DT houdt aan de verkoop van het belang in EE aan BT een belang over in BT en streeft ernaar een pan-Europees IP-netwerk te bouwen. Ook KPN zou zich goed kunnen aansluiten bij DT. Eindelijk ontstaat zicht op het genereren van synergievoordelen door vaste netwerken internationaal te integreren. Eelco Blok heeft een paar jaar geleden een bod van América Móvil afgeslagen (iets waar de aandeelhouders goed aan hadden kunnen verdienen), wellicht loodst Blok KPN nu in handen van DT.
Ander goed nieuws is vooral het uitblijven van winstwaarschuwingen. Na zijn aantreden schreef Blok er een groot aantal op zijn naam, maar de afgelopen kwartalen is het rustig. Dat geeft vertrouwen waardoor de onderwaardering uit de koers loopt. Goed nieuws is ook dat KPN vorig jaar feitelijk een nieuw bestuur gevormd heeft, met een nieuwe COO, CFO en CCO. Vooral de commerciële strategie had aandacht nodig, in een omgeving van sterke concurrentie en dalende prijzen. De vroege keuze voor LTE heeft KPN een voorsprong opgeleverd op de mobiele markt. Verder lijken de resultaten wat aan te trekken (KPN spreekt van stabiliseren), maar het is de vraag wanneer de echte groei terugkeert.
Op korte termijn moet iets gedaan worden aan de zwakke balans. En dat terwijl Ziggo, Vodafone en Tele2 mogelijk een nieuw offensief inzetten of voorbereiden, zowel in mobiel als in vast. Maar het is zeer de vraag hoeveel ruimte zij hebben om de markt op te schudden. Verkoop van Base zou helpen en op 1 april loopt de lock-up af op het belang in Telefónica Deutschland.
Getuige de stijgende koers rekenen beleggers er op dat het mee zal vallen met de toenemende concurrentie, dat KPN de buitenlandse belangen verkoopt en dat er een reële kans is op een bod door DT.
