De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) moet in de volgende kabinetsperiode flink uitbreiden om burgers te beschermen en bedrijven te helpen in digitaliserend Nederland. Ontwikkelingen als gezichtsherkenning, internet of things, algoritmes, volgsoftware, datahandel, sexting en smartphonetechnologie vereisen adequaat toezicht. Om haar wettelijke taken goed te kunnen uitvoeren, moet de AP groeien van 184 fte naar 470 fte en ruim EUR 66 miljoen budget in 2025.
Dit staat in de ‘Meerjarenbegroting 2021-2025’ van de AP. De toezichthouder heeft deze meerjarenbegroting - naast de reguliere begroting voor volgend jaar - opgesteld op basis van onderzoek van KMPG naar de benodigde capaciteit van de AP. Dit deed KPMG in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de AP. In de meerjarenbegroting heeft de AP een groeipad uitgestippeld, dat aangeeft welke groei nodig is om goed toezicht te kunnen houden.
Aleid Wolfsen, voorzitter van de AP, stelt dat het werk van de AP iedereen raakt, terwijl dat werk door de digitalisering van de economie en het dagelijks leven alleen maar toeneemt. "Daarom moeten we ‘aan de voorkant’ investeren in goede voorlichting en scherp toezicht. Zodat persoonsgegevens direct goed zijn beschermd. Want als je achteraf moet ingrijpen, is het al te laat. Dan is er al schade bij burgers en bij de bedrijven.”
Nederland is een van de meest gedigitaliseerde landen in de EU en hoort volgens het KPMG-onderzoek tot de top 5 van de meest innovatieve landen ter wereld. Het telt veel internationale bedrijven en grote startups. Daarmee groeit de verwerking van persoonsgegevens heel snel, met debijbehorende risico’s zoals misstanden met kunstmatige intelligentie en algoritmes.
Toezicht onvoldoende van de grond
Het toezicht hierop valt in die gevallen daarom onder de AP. Maar door gebrek aan capaciteit komt dat toezicht nog onvoldoende van de grond. Dat kan leiden tot bijvoorbeeld discriminatie, uitsluiting en andere schendingen van rechten van burgers. Goed toezicht is essentieel om onze inwoners en onze almaar digitaliserende economie te beschermen, stelt de AP: juist ook in deze tijden van crisis.
Qua omvang en middelen staat de toezichthouder volgens het rapport van KPMG echter nog in de kinderschoenen en kampt met steeds grotere werkachterstanden. Daarmee voldoet Nederland niet aan wettelijke toezichteisen, reden voor het ministerie van JenV en de AP door KPMG onafhankelijk onderzoek laten doen welke groei vereist is voor adequaat toezicht.
Wolfsen hierover: “Doordat steeds meer in ons leven digitaliseert, staan onze persoonlijke gegevens in oneindig veel bestanden. Bij de bank, de dokter, de politie, de gemeente, de Belastingdienst, techbedrijven, noem maar op. Met die gegevens over jouw leven, je gezondheid, je financiën; daar moeten organisaties en overheden zorgvuldig mee omgaan. Want al die gegevens zeggen heel veel over jou en hoe je leven eruit ziet. Dat organisaties en overheden zorgvuldig omgaan met jouw persoonsgegevens, en dat ook echt privé blijft wat privé is, daar houden wij toezicht op."
Ter illustratie, andere ‘brede’ toezichthouders als de AFM, ACM en NVWA tellen respectievelijk 600, 641 en 2.440 fte. De meerjarenbegroting laat het groeipad zien hoe ook de AP zich tot een volwaardige toezichthouder kan ontwikkelen. Het onderzoek van KPMG bevestigt voorgaande onderzoeken, zoals van PWC in 2018. Hierin werd ook vastgesteld dat het budget van de AP verder moet groeien en dat de taken en middelen nog niet in balans zijn.
Verhoging budget in 2021
Minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) heeft inmiddels laten weten dat hij voor 2021 het beschikbare budget voor de AP verhoogt tot een bedrag dat gelijk staat aan de gerealiseerde lasten van 2020. Met die toezegging stelt de minister de huidige bezetting van de 184 fte ook in 2021 te bestendigen. Het is hierna aan de Tweede Kamer en het volgende kabinet om met het KPMG-onderzoek en de meerjarenbegroting ruimte te geven voor de verdere ontwikkeling van de AP.
Wolfsen: “Het is goed dat minister Dekker het mogelijk heeft gemaakt om te kunnen investeren in onze organisatie. En we nemen ook met instemming kennis van het feit dat de minister heeft laten weten dat dat komend jaar kan worden gecontinueerd. Voor dit jaar kregen we al de ruimte om daarop te anticiperen. Maar ook in de komende kabinetsperiode zal er dus nog stevig uitgebreid moeten worden.”
