Om mee te kunnen blijven doen op het gebied van nieuwe technologieën, moet de regering meer richting geven aan investeringen in de ontwikkeling van sleuteltechnologieën zoals AI. Daarvoor is een integrale aanpak nodig die de krachten bundelt en economische kansen, maatschappelijke uitdagingen en publieke waarden met elkaar verbindt. Dit adviseert de Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie (AWTI) in zijn advies ‘Krachtiger kiezen voor sleuteltechnologieën’.
Voor het realiseren van deze ambitie is jaarlijks een investering van EUR 500 miljoen tot EUR 1 miljard nodig, aldus de AWTI. Het overhandigde woensdag zijn adviesrapport aan ministers Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat).
Momenteel is het wetenschappelijk onderzoek in Nederland naar sleuteltechnologieën volgens de onderzoekers zelf nog 'toonaangevend'. Nederlandse academici zouden worden gerekend tot de 10 procent meest geciteerde publicisten ter wereld. Deze positie staat echter onder druk, mede doordat overheidsinvesteringen achterblijven, aldus de AWTI.
Sluipenderwijs achteruit
"Sluipenderwijs gaan we steeds verder achteruit", zo stelt Nienke Meijer, mede-opsteller van het rapport in het FD. "Het is geen oproep, maar noodzaak werk te maken van de ontwikkeling en toepassing van sleuteltechnologieën."
Momenteel wordt EUR 144 miljoen op jaarbasis geïnvesteerd in onderzoek naar sleuteltechnologieën. Dat zou omhoog moeten naar minimaal 0,1 procent van het BBP, iets dat landen met een vergelijkbare wetenschappelijke positie als Nederland volgens Meijer al doen. Omgerekend is dat ruim EUR 800 miljoen.
Het kabinet kwam in het najaar van 2019 al met stappen op dit gebied. Volgens de 'Kennis en Innovatieagenda voor Sleuteltechnologieën' van EZK moet vanaf 2020 drie jaar lang EUR 670 miljoen gestopt worden in belangrijke technologische gebieden. Meijer vindt de EUR 99,5 miljoen die de overheid voor haar rekening wil nemen te laag. Het moet een bedrag zijn dat minstens gelijk is aan wat private partijen investeren.
Baanbrekende innovaties
Sleuteltechnologieën helpen Nederland met baanbrekende innovaties op alle fronten vooruit, aldus een toelichting van de AWTI op het rapport. Ze hebben een grote, niet weg te denken impact op wetenschap, samenleving en economie. De ontwikkeling ervan roept ook vragen en zorgen op, bijvoorbeeld over veiligheid en privacy. Het zijn vragen die niet binnen de landsgrenzen zijn op te lossen omdat de ontwikkeling van sleuteltechnologieën mondiaal en razendsnel gaan.
Hoewel de positie van ons land in sleuteltechnologieën goed is, investeren andere landen er al langer, meer en gerichter in. Nederland heeft pas sinds kort sleuteltechnologieën opgenomen in het innovatiebeleid: de publieke middelen ervoor zijn beperkt. 'Als we niet in de voorhoede mee blijven doen en de ontwikkeling en toepassing van deze technologieën overlaten aan andere landen, dan worden we afhankelijk van elders gemaakte keuzes die grote impact hebben op onze economie en samenleving'.
De AWTI adviseert de regering dan ook te zorgen voor een integrale aanpak met weloverwogen keuzes en meer middelen. Daarmee worden keuzes voor investeringen in sleuteltechnologieën beter doordacht en minder afhankelijk van gepolder, gevestigde belangen en sterke lobbyisten.
De AWTI doet de volgende aanbevelingen aan de regering:
- Maak een helder kader met daarin de strategische afwegingen die voor Nederland van belang zijn. Alleen dan zijn weloverwogen keuzes mogelijk en heeft ons land invloed op de ontwikkeling van sleuteltechnologieën.
- Roep kennisinstellingen, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties op om nationale sleuteltechnologieprogramma’s te ontwikkelen en daarmee een impuls te geven aan de ontwikkeling van sleuteltechnologieën. Deze programma’s bundelen langs de gehele kennis- en innovatieketen onderzoek en ontwikkeling op een specifieke technologie of combinatie van technologieën.
- Kies niet zelf tussen programma’s, maar vraag onafhankelijke experts te kiezen met behulp van het kader.
- Investeer tussen de EUR 0,5 en 1 miljard extra per jaar in nationale sleuteltechnologieprogramma’s om in de pas te lopen met andere landen. Laat dit niet ten koste gaan van de investeringen in de brede kennisbasis. Meer geld maakt internationale samenwerking mogelijk, trekt toptalent aan en vergroot de kans op doorbraken.
