Mobiele antennes hebben geen vergunning nodig als ze minder dan 5 meter hoog zijn. Op die regel zijn zijn echter belangrijke uitzonderingen voor monumenten, ruimtelijke ordening of natuur. Het ministerie van EZK heeft laten onderzoeken wat de impact is van dit welstandsbeleid op de uitrol van 5G. In het gepubliceerde Kwink-rapport staan enkele aanbevelingen, voor Rijk, gemeenten en de mobiele operators.
Voor het plaatsen van een antenne in, op, aan of bij een rijksmonument geldt altijd een vergunningsplicht. Voor het plaatsen van antennes in, op, aan of bij een provinciaal of gemeentelijk monument kan een vergunningsplicht volgen uit lokale regelgeving. Voor het plaatsen van antennes in rijksbeschermde stads- of dorpsgezichten geldt een vergunningsplicht. In dat geval wordt de aanvraag voor een omgevingsvergunning getoetst door een welstandscommissie of monumentencommissie.
De uitgangspunten in het welstandsbeleid zijn over het algemeen generiek geformuleerd en verschillen qua formulering per gemeente. Ongeveer een kwart van de bestudeerde gemeenten heeft antennebeleid met specifiekere uitgangspunten. In driekwart van de gemeenten zijn er geen uitgangspunten en is elke aanvraag dus maatwerk, waarbij de commissies sterk hechten aan hun ruimte voor eigen interpretatie.
Voor het aanvraagproces levert de welstandstoets dus een aantal knelpunten op. Deels worden die al gezien in (gebrek aan) communicatie. Er is weinig vooroverleg tussen MNO en gemeente over antennebeleid, wat ook weer kan leiden tot conflicten. Bij de welstandscommissies is er weinig kennis over telecom.
Kennisdeling en communicatie
De aanbevelingen zitten in kennisdeling. Gemeenten dienen een strategie te bepalen, waarbij de Rijksoverheid een rol kan spelen met handreikingen en uitleg. MNO’s moeten meer bereid zijn tot samenwerking en op zoek gaan naar creatieve en esthetische oplossingen. Er zou een rol kunnen zijn voor een onafhankelijke adviseur, bijvoorbeeld het Agentschap Telecom.
In het Actieplan Digitale Connectiviteit heeft het ministerie van EZK omschreven dat mobiel breedband een maatschappelijk belang is. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) wil de komende maanden samen met EZK en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) het land in om te praten over de kansen en consequenties van 5G. Ook het takenpakket van de gemeente bij de vergunningen wordt doorgelicht.
