Labour wil BT nationaliseren en vanaf 2030 landelijk gratis breedband over FTTP aanbieden. Het plan is volslagen kansloos maar zet wel het nationaliseren op de agenda. Ook het neerzetten van breedband als commodity, zonder de kunstmatige schaarste die de marketingafdelingen van telecombedrijven eraan toevoegen, kan doorwerken in de sector. Er zitten echter teveel nadelen en risico's aan het plan om het ook maar enigszins realistisch te laten zijn.
Voorstel: nationaliseren 'vast', FTTP gratis
De Labour Party in het VK voegt nationaliseren van BT toe aan zijn programma voor de verkiezingen van 12 december. De partij ligt vooralsnog achter op de Conservatives maar wellicht brengt dit 'weggevertje' daarin verandering. Het voorstel komt op het volgende neer:
- Het gaat om delen van BT, zowel het vaste netwerk (Openreach) als diensten (BT Consumer, BT Enterprise) en technologie (BT Technology), maar niet het mobiele onderdeel van BT (EE). Het nieuwe staatsbedrijf zou de naam British Broadband krijgen.
- Het bedrijf zou bestaan uit twee divisies: British Digital Infrastructure (voor de aanleg van FTTP) en British Broadband Service (voor het aanbieden van gratis breedband, landelijk vanaf 2030). BDI mikt op 15-18 miljoen aansluitingen per 2025 en een landelijk netwerk tegen 2030. De kosten worden op zo'n GBP 20 miljard geraamd (momenteel bestaat minder dan 10% van de lijnen uit FTTP). BBS zou de burger gemiddeld GBP 30.30 per maand besparen.
- Voor de financiering roept men een Green Transformation Fund in het leven, dat multinationals (met name de grote internetplatforms) moet gaan belasten. Dit zou zowel de investeringen (capex) als het onderhoud (opex: GBP 230 miljoen per jaar) moeten dekken.
De Conservatives zijn tegen het plan en BT zelf vindt de kostenraming veel te laag.
Positief: breedband als commodity
Laten we met de positieve punten beginnen.
- De splitsing herinnert aan het model dat in Nieuw-Zeeland gekozen is. Daar werd Telecom NZ op een succesvolle wijze gesplitst in Chorus (vast, geen diensten) en Spark (mobiel en diensten). Beide onderdelen zijn echter beursgenoteerd en geen staatsbedrijven.
- Een gratis landelijk FTTP-netwerk is op termijn kostenefficiënt (eenvoudige technologie) en het neemt frictie weg uit de economie (kosten van breedband naar nul). Het herverdeelt een stuk welvaart naar de consument en het bedrijfsleven. Dit gaat echter ten koste van de commerciële telecomsector, die in een klap schadeloos gesteld zou moeten worden.
- Het plan elimineert de kunstmatige schaarste waaraan de telecomsector gewend (zo niet verslaafd) is geraakt. De beschikbare bandbreedte wordt versneden in tal van snelheden om verschillende abonnementen mogelijk te maken. T-Mobile Nederland (UIt & Thuis) behoort tot de pioniers die van dit model gedeeltelijk afscheid nemen: voor iedereen de maximale bandbreedte, tegen een vaste prijs. Dit brengt grote kostenbesparingen met zich mee, zowel commercieel (geen marketing) als technisch (afknijpen, billing). Vroeg of laat zal de sector zijn verzet moeten opgeven en erkennen dat breedband een commodity is.
Nadelen: onrealistisch en een commodity moet niet gratis zijn
Er zit echter een aantal grote haken en ogen aan het plan.
- Juridisch. Een dergelijk plan is zeer ingrijpend, zet de gehele sector op z'n kop en lokt rechtszaken uit. Het zal de aanleg van FTTP eerder vertragen dan versnellen.
- Politiek. Als er geen politieke consensus is, dan kan een volgende regering de plannen terugdraaien. Dit kennen we van het rampzalige NBN-plan (National Broadband Network) in Australië.
- Virgin Media (Liberty Global) is de grote concurrent, met een geheel eigen netwerk (kabel). Daarnaast zijn er heel veel (kleine) FTTP-bouwers, zoals CityFibre (Goldman Sachs), Gigaclear (M&G Investments), Hyperoptic (KKR), KCOM (Macquarie), Manx Telecom, JT, WightFibre en dan nog een reeks kleine lokale partijen (Jurassic Fibre, County Broadband, Community Fibre, Lothians, Fibrus, B4RN, etc). Kortom, er is levendige infrastructuurconcurrentie die in een klap de nek omgedraaid zou worden en de overheid zou verplichten al deze investeerders uit te kopen.
- Dit zou een enorme hoeveelheid assets opleveren, waarvan de integratie alleen al een nachtmerrie zou zijn. Deze integratie is economisch noodzakelijk om waarde te creëren - of het nu om een staatsbedrijf gaat of om een commercieel bedrijf. Het is een traject dat niet alleen vele jaren zou vergen maar op korte termijn kosten met zich zou meebrengen en de aanleg van FTTP zou vertragen.
- Convergentie. Door vast en mobiel strikt te scheiden, blijven de nodige synergievoordelen onbenut, zoals het delen van een kernnetwerk.
- Mobiel. Als breedband via FTTP gratis is, dan zal er grote prijsdruk ontstaan op breedband via mobiel (4G, 5G). Dat zou de ontwikkeling van mobiel onder druk zetten.
- Banen. Door van breedband een commodity te maken, zouden vele duizenden marketing- en technologiebanen verdwijnen.
- Gratis. Andere commodities, zoals water, zijn niet gratis dus waarom zou breedband dat wel zijn? (NB: Google Fiber begon in 2012 met een gratis 5 Mbps dienst maar voor een gigabit moest gewoon betaald worden.) Door het ook op de zakelijke markt toe te passen stijgt het risico. Er blijft veel geld op tafel liggen. En dan is er nog de vraag wat hiervan de gevolgen zijn, gevolgen die we nu nog niet kunnen overzien. Zorgt gratis breedband voor een beter vestigingsklimaat? Wat zijn de effecten op andere partijen in de waardeketen, zoals datacenters en internet exchanges etc?
Kortom, er kleven veel te veel nadelen en risico's aan het plan. Nationaliseren en van breedband een commodity maken is al ingrijpend, maar door het ook nog gratis aan te bieden zakt het Labourplan volledig door het ijs.
