Sinds Deutsche Telekom en Tele2 bekendmaakten dat de Nederlandse activiteiten samengevoegd worden, zijn er verschillende scenario's de revue gepasseerd over de eventuele af- of goedkeuring door toezichthouders. Daarbij werd regelmatig verwezen naar soortgelijke overnames in Europese landen waar het aantal mobiele operators van vier naar drie zou gaan die niet werden goedgekeurd (Denemarken, Verenigd Koninkrijk) of werden goedgekeurd onder strikte voorwaarden (Oostenrijk, Duitsland). Hierbij was de Europese Commissie de autoriteit die bepaalde onder welke voorwaarden de overnames werden goedgekeurd. Daarnaast kan de EC ook kiezen om te kijken naar de de convergentie van vast en mobiel (FMC) waar de fusie juist leidt tot een derde grotere speler die concurrentie kan bieden aan KPN en VodafoneZiggo.
Oostenrijk: verkoop assets plus MVNO toegang
In Oostenrijk werd de overname van Orange door Hutchison Drei Austria (3 Oostenrijk) in 2012 goedgekeurd door de Europese Commissie onder verschillende voorwaarden, waaronder het beschikbaar stellen van 30 procent van de netwerkcapaciteit voor maximaal 16 MVNO's in de eerste tien jaar na de goedkeuring. Daarnaast had 3 Austria al spectrum (6,4 MHz van 900 MHz, 10 MHz van 2100 MHz en 10 van 2600 MHz) en Orange’s no-frills merk Yesss! verkocht aan Telekom Austria.
Op het moment dat de overname werd goedgekeurd, had Oostenrijk slechts enkele onafhankelijke MVNO's en dat is sindsdien gegroeid naar 40. Deze zitten niet alleen bij 3 Oostenrijk op het netwerk, maar juist ook de concurrenten T-Mobile Oostenrijk en Telekom Austria die veel actiever werden om MVNO's toe te laten nadat de overname was goedgekeurd.
Met name de introductie van MVNO HoT door Oostenrijkse discount supermarkt Hofer in begin 2015 zorgde voor reuring op de mobiele markt. Volgens de mobiele prijsindex van de Oostenrijkse toezichthouder RTR zijn de prijzen sinds begin 2015 gedaald van meer dan 100 indexpunten (begin indexering 2011) naar minder dan 77 indexpunten in september 2017.
Duitsland: netwerkcapaciteit verkocht aan MVNO
In Duitsland werd de overname van E-Plus door Telefónica Duitsland voorlopig goedgekeurd door de Europese Commissie in juli 2014 onder voorwaarde dat minimaal 20 procent van de gezamenlijke netwerkcapaciteit zou worden verkocht aan MVNO's. De wholesale-overeenkomst voorziet verplicht in vooraf betalen voor bandbreedte in plaats van het huidige model waarin MVNO’s betalen per gebruik.
Daarnaast moesten bestaande wholesale/MVNO contracten van Telefónica en E-Plus tot en met 2025 worden verlengd inclusief toegang tot het gecombineerde 4G netwerk. Niet veel later werd bekendgemaakt dat de beursgenoteerde MVNO Drillisch een overeenkomst had gesloten voor 20 procent netwerkcapaciteit plus een optie op nog 10 procent erbij. Daarna werd de goedkeuring definitief.
Drillisch kocht daarna E-Plus’s merk Yourfone met 235 duizend klanten en van Telefónica in totaal 301 winkels waarvan een derde in eigendom en twee derde franchise. Hiermee werd naast de drie mobiele operators een nieuwe sterke mobiele partij gecreëerd met ruimte om eigen producten en diensten aan te kunnen bieden. Drillisch groeide door van 2,3 miljoen mobile klanten in begin 2015 naar 3,8 miljoen in 2017.
Drillisch’s slagkracht werd nog meer vergroot toen het vorig jaar door United Internet werd overgenomen en samengevoegd werd met de consumenten ISP/MVNO activiteiten van 1&1. Hiermee komt het totaal van mobiele klanten uit op meer dan 8 miljoen. Tegelijkertijd laat ons rapport over de mobiele prijsontwikkeling in Europa, EU Mobile Benchmark zien dat de dalende trend van sim-only prijzen in Duitsland doorzet sinds de nieuwe markt situatie definitief werd in begin 2015.
Mobile-only geeft ruimte voor oplossing als in Duitsland...
De Duitse marktsituatie voor de fusie lijkt het meest op de Nederlandse: vier MNOs met veel MVNOs - waaronder enkele grotere met ambities zoals Simpel en Youfone. Er is wel een verschil: in Duitsland waren zowel Telekom Duitsland als Telefónica en E-Plus actief als wholesale aanbieder terwijl in Nederland op dit moment KPN eigenlijk de enige actieve wholesale aanbieder is.
Dus als de Europese Commissie er voor kiest om alleen naar de mobiele marktsituatie te kijken dan zou goedkeuring kunnen volgen onder de voorwaarde dat er voldoende mobiele spelers overblijven met ruimte voor eigen prijs- en productontwikkeling.
Bijvoorbeeld door het verplichten om een x aantal MVNO's binnen vijf jaar toegang tot het netwerk te geven en 20 procent of meer van de gezamenlijke netwerkcapaciteit van Tele2 en T-Mobile te verkopen aan 1 of meerdere MVNO's. In ieder geval zal de EC willen dat de prijsontwikkeling in Nederland de trend voortzet die sinds Q1 2014, ruim een jaar voor Tele2’s entree als vierde MNO, dalend is zoals blijkt uit het ons EU Mobile Benchmark rapport.
..tenzij de EC kiest voor FMC
Er is ook de mogelijkheid dat de Europese Commissie besluit om de fusie goed te keuren door te kijken naar de convergentie van vast en mobiel (FMC). FMC is de laatste jaren steeds belangrijker geworden en in Nederland zijn er nu twee grote spelers (KPN en VodafoneZiggo) die de dienst uitmaken. Zij hebben samen een marktaandeel van bijna 88 procent van alle multiplay huishoudens volgens cijfers uit ons meest recente multiplay rapport.
Bij KPN zit al bijna de helft van de postpaid sims in een FMC huishouden en bij VodafoneZiggo is 30 procent van Vodafone’s postpaid sims ook gebonden aan een Ziggo huishouden. De combinatie van T-Mobile en Tele2 creëert een derde speler met schaalgrootte die mobiel en vast goed kan combineren waardoor er misschien voorkomen kan worden dat er een blijvend duopolie ontstaat.
