KPN maakte zwakke resultaten over het derde kwartaal bekend, maar de vraag is: hoe slecht was het dan? En hoe was de onderliggende performance?
Als we ons tot de omzet beperken, dan zien we een daling van 3,4 procent op groepsniveau, maar autonoom was er een groei van +0,8 procent. Bij de marktverwachting viel het tegen, maar het management was er niet door verrast. Waar de markt wellicht wat skeptisch over is, is de haalbaarheid van de doelstelling om over heel 2011 een vrije kasstroom neer te zetten van ruim 2,4 miljard euro, terwijl de teller tot en met Q3 op 1,5 miljard staat. KPN wijst er echter op dat Q4 een uitschieter wordt, omdat er in die periode geen dividend wordt uitgekeerd, er geen eigen aandelen worden ingekocht en de impact van regulering op de MTA-tarieven kleiner is.
Kijken we naar Nederland, dan was de omzetdaling 5,4 procent en autonoom -2,9%. Daar zit dan ook de pijn, al hebben alle incumbents er last van (France Telecom rapporteert een autonome afname in Frankrijk van -2,8%). Overigens moet wel bedacht worden dat KPN in Nederland ook iBasis meetelt, dat wel een positieve groei laat zien. Feitelijk was de autonome groei in Nederland dus nog wat zwakker.
De zwakke broeder binnen KPN blijkt met name Consumer NL te zijn, zowel mobiel als vast. Op de mobiele markt is er de impact van communicatie-apps. De impact op het aantal SMS-jes per abonnee is groot: deze ging op jaarbasis van 56 naar 50 (-12%). Het aantal abonnees loopt terug, maar dat betreft vooral alleen prepaid (-65.000 net additions) en beperkt postpaid (-18.000 net additions). Daardoor loopt het aantal belminuten per abonnee nauwelijks terug: van 113 vorig jaar naar 112 nu. De ARPU liep volgens onze berekening met 2 procent terug, maar de dienstenomzet was 10,8 procent lager, mede door het verlies van abonnees. KPN licht overigens toe hoe dit getal is opgebouwd: -3,8 procent door regelgeving, -4 procent door de communicatie-apps en -3 procent door het verlies van prepaidklanten.
Op de vaste markt is de kabel de boosdoener. Waar France Telecom schat dat het 35 procent van de net additions had, verliest KPN marktaandeel op de breedbandmarkt. Ziggo won 38.000 breedbandklanten, Tele2 verloor er 16.000 en KPN verliest er 11.000 (opgebouwd uit +16.000 op glas en -27.000 op koper). De kopermarkt is dus de grote verliezer, wat niet veel goeds betekent voor T-Mobile Online (cijfers: 10 november) en Vodafone (cijfers: 8 november). Wel heeft de laatste er nu ook glasabonnees tegenover staan, al zullen dat er in Q3 nog maar weinig zijn. En voor UPC (cijfers: 2 november nabeurs) zijn de voortekenen gunstig. In verhouding tot Ziggo, en naar rato van het aantal homes passed, zou UPC er ongeveer 25.000 breedbandabonnees bijgekregen moeten hebben in Q3. Het verlies van DSL aan de kabel is des te pijnlijker omdat de uitrol van VDSL door Tele2 en KPN grotendeels voltooid is. Weliswaar komt KPN volgend jaar met aanvullende technologieën (pair bonding in Q1, vectoring in H2), maar tot dusverre is VDSL niet in staat gebleken een antwoord te geven op Docsis 3. Het marktaandeel van KPN is gedaald naar 40 procent, terwijl de nieuwe strategie (mei 2011) voorziet in een groei naar 45 procent. Het aantal breedbandabonnees daalde met 0,8 procent tot 2,547 miljoen, maar de omzet ging door prijsdruk nog wat harder omlaag: -2,7 procent tot 248 miljoen euro.
Dan de TV-markt. Het aandeel van KPN heeft een respectable 17 procent bereikt. Maar welke omzetbijdrage levert dit op? Volgens onze schatting slechts ongeveer 43 miljoen in Q3. Dat is het gevolg van de keuze van KPN om in TV vooral op prijs te concurreren. De ARPU van 11 euro is minimaal en de bijdrage aan de winst zal eerder negatief zijn. Wel staat daar een grotere 'lock-in' tegenover, met inmiddels 607.000 triple play klanten (+31%). Nu maakt KPN geen klantenaantallen bekend, alleen aantallen verkochte diensten (RGU's: revenue generating units) en ook het aantal RGU's per klant. Die is sinds begin dit jaar gestegen van 1,8 naar 1,9 en is dus goed op weg om tegen 2015 de doelstelling van 2,4 te halen. Uit het getal laat zich afleiden dat KPN grofweg 3,5 miljoen klanten heeft op het vaste netwerk, waarvan dus 15 a 20 procent een triple play afneemt. Bij Ziggo staat de penetratie van de triple play momenteel op ruim 40 procent.
De andere onderdelen van KPN, alle mobiel, draaiden in Q3 wel behoorlijk goed, ook Business Mobile. Er was een forse winst van abonnees: Business Mobile +64.000, Duitsland +610.000, België +163.000 (Mobistar: +61.000). Rest of World (Spanje, Frankrijk) bereikte voor het eerst een positieve EBITDA.
Conclusie: KPN heeft de nodige assets om te zwakke performance in Nederland te compenseren. Consumer Mobile NL draait zwak, maar wellicht zorgt de nieuwe tariefstructuur voor herstel. Op de Nederlandse breedbandmarkt gaat het slecht. De DSL-markt wordt door de kabel ingemaakt. Zowel IPTV als FTTH bieden nog onvoldoende tegenwicht, maar zijn op termijn de redding. KPN zal dan wel een stukje kleiner zijn, want het verlies van marktaandeel zal niet op korte termijn omgebogen kunnen worden. En dan hebben we het nog niet gehad over de komst van een vierde mobiele speler, maar ook dat speelt niet op korte termijn.
