Elke vorm van smartphonebediening in de auto mag voortaan beboet worden, heeft de rechtbank onlangs gevonnist. Die bekeuring kan ook worden uitgeschreven als de telefoon in een houder zit. Daarmee is het verboden om navigatie via een smartphone te gebruiken, terwijl een tomtom wel is toegestaan. Het verbod op handmatig bellen uit 2002 begint steeds meer te wringen met de praktijk.
De rechtbank in Leeuwarden heeft zich onlangs uitgesproken over een prent van 239 euro die de politie heeft uitgedeeld in Sneek. Uit de uitspraak blijkt dat de betrokken bestuurder is staande gehouden door een agent in een opvallend dienstvoertuig, een politieauto dus.
Deze bestuurder reed aan die agent voorbij terwijl hij iets deed op een telefoon. Die telefoon zat in een houder aan de linkerkant van het stuur. Wat hij op dat moment aan het doen was, blijkt niet uit de uitspraak.
De rechter heeft de bekeuring laten staan. Een belangrijk onderdeel van deze uitspraak zit in het feit dat de rechter het begrip “vasthouden” uit de wet deze keer ruim uitlegt. Zo ruim dat een dashboardhouder ook verboden is.
Huidig verbod is in 2002 ingevoerd
Het is bij wet verboden om een te bellen met de telefoon in de hand. Dat verbod is opgenomen met artikel 61a van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990). Dat verbod om de telefoon vast te houden is in 2002 ingevoerd en sindsdien een aantal keren door de rechter verduidelijkt.
Of je die telefoon gebruikt doet niet ter zake, vasthouden mag niet, blijkt uit jurisprudentie. Ook niet als je de auto meteen stilzet.
Het is ook duidelijk geworden dat je de telefoon ook niet onder je hoofddoek mag schuiven, of aan de pols bevestigen met een hoes.
Ook de carkit is al aan de beurt gekomen. Een carkit in de hand houden mag niet. Een telefoon terugduwen in een carkit omdat die er uit dreigt te vallen, mag ook niet. Waarbij de automobilist overigens ook verklaarde dat hij kip nuggets aan het eten was (dat valt uiteraard niet onder het artikel 61a RVV 1990).
De houder op het dashboard komt daar dus nu bij. Het was al niet verstandig om langs een politieauto te rijden met een mobiele telefoon aan je oor. Het blijkt dus ook onverstandig om langs een politieauto te rijden terwijl je op een schermpje tuurt of naar een touchscreen prikt.
Deze uitspraak is zowel specifiek als onduidelijk. Specifiek omdat het om een telefoon gaat. Volgens de agent een recente Nokia met touchscreen. De bestuurder verweerde zich dat het geen Nokia was, maar de rechtbank vindt dat dit geen invloed heeft op de beoordeling van de zaak.
Het is specifiek omdat deze bestuurder de telefoon ‘bediende’. Onduidelijk omdat het vonnis niet duidelijk maakt wat hij aan het doen was. De rechter schrijft in het vonnis dat met een telefoon niet kan worden uitgesloten dat er andere dingen mee worden gedaan, zoals bijvoorbeeld appberichten beantwoorden.
Maar mag een tomtom dan?
Het is toegestaan om een tomtom (of een ander merk) te gebruiken. Die mag nog wel in een houder bediend worden, omdat het geen telefoon is. Daar is echter ook een grijs gebied. Een afstandsbediening met Bluetooth mag wel. Verwarrend: een Nokia N95 zonder simkaart is ook een telefoon en mag niet worden gebruikt als navigatiesysteem.
Een iPod Touch is geen telefoon. Deze zaak ging over iemand die al rijdend een iPod Touch gebruikte om memo’s te beluisteren en in te spreken. De rechter stelt dat het gevaarlijk is om een iPod Touch te gebruiken als dictafoon, maar kan het niet beboeten alsof het een telefoon is.
Of een apparaat op Wi-Fi?
Maar wat als er een Wi-Fi hotspot in de auto aanwezig is? Die iPod Touch kan dan berichten ontvangen en OTT-gesprekken voeren. Maar het is geen telefoon. Een smartwatch met 3G en belfunctie. Ze bestaan, de rechter heeft er nog geen uitspraak over gedaan.
En wat als in die tomtom een dataverbinding zit voor traffic updates? Als je een bestemming opgeeft, verstuurt het apparaat een bericht om de verkeersinformatie op te halen. Als het apparaat een suggestie doet voor een alternatieve route, en je accepteert die, is er dan sprake van het beantwoorden van een bericht?
Of een smartphone-connected dashboard?
Dan is er zelfs al sprake van een groeiend probleem met dashboards. Steeds meer merken verplaatsen de bediening van radio en airco van een paneel met draaiknoppen naar een touchscreen. Er is echter ook een lichtere variant, waarbij de auto geen eigen touchscreen heeft, maar een houder voor de smartphone. Op die smartphone draait een app, die virtuele knoppen laat zien, zodra de telefoon aan het dashboard is gekoppeld.
Smart, het merk van Mercedes-Benz, heeft zo'n app, Smart Cross Connect. Weliswaar bevat die app allerlei restricties om de bediening veiliger te maken, maar het blijft een telefoon in een houder. Het lijkt er dus op, dat er in Nederland auto's rondrijden waarbij het voortaan verboden is om functies van het voertuig te bedienen.
Smartphoneverbod in voorbereiding
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu werkt aan een smartphoneverbod, maar weet nog niet hoe dat verbod er uit moet gaan zien en wat er onder moet gaan vallen. Wat in 2002 werd gerechtvaardigd als een verbod op handmatig bellen, is sindsdien steeds verder opgerekt. Al dit soort vragen maken het nodig dat de wetgever snel duidelijk maakt wat hij wil met het verbod op smartphones in de auto. En daarbij werkbare grenzen aangeeft.
Een smartphonegebruiker is geen BoB
In de tussentijd heeft de overheid er ook een taak aan om smartphonegebruik te ontmoedigen via publiekscampagnes. De BoB-campagne heeft een grote bijdrage geleverd aan de maatschappelijke norm dat alcohol achter het stuur echt niet kan.
Bij alcohol werkt controleren. Het is mogelijk om een controle op te zetten en 100 procent van de automobilisten te laten blazen. De nuchtere bestuurder krijgt de complimenten, de dronken bestuurder de terechte straf. Maar terwijl bijna niemand dronken achter het stuur zit, heeft bijna iedereen een telefoon bij zich.
Het probleem met handhaven op smartphones is ook, zoals VVN onlangs ook concludeerde, dat de pakkans vrijwel nul is. Dat maatschappelijke draagvlak ontstaat ook niet als de politie elke auto stilzet met een zuignap op de voorruit en dan een bekeuring van 239 euro uitschrijft.
Kortom, het dossier smartphoneverbod achter het stuur roept veel vragen op. Iedereen is erbij gebaat dat de overheid snel met duidelijke, realistische en handhaafbare regels komt. Waarop de politie en de rechter kunnen toetsen op iets dat werkt, niet op een verbod uit de vorige eeuw.
